Ηπειρώτικες ιδιωματικές λέξεις με αρχαιοελληνική προέλευση!

[Επειδή πολλές από αυτές τις λέξεις τις χρησιμοποιούμε 

και στο Γρεβενίτι ...]

Πρόσφατα ασχοληθήκαμε στην τάξη με το διήγημα του Γιώργου Ιωάννου: «Να 'σαι καλά, δάσκαλε», όπου ένας νεαρός φιλόλογος, σε κάποιο χωριό της ελληνικής υπαίθρου, κατάφερε να κάνει τους μαθητές του να νιώσουν περήφανοι για τη γλώσσα τους, τα τραγούδια τους, την παράδοση του τόπου τους και να μην τα θεωρούν όπως χαρακτηριστικά λέει ως «παλιατσαρίες»...Ανάλογα αισθήματα μας διακατείχαν κι εμάς, όσους μεγαλώσαμε σε κάποιο ηπειρώτικο χωριό, όταν ερχόμασταν αντιμέτωποι με το ιδίωμα των γονιών μας, των γεροντότερων, των πιο λαϊκών και αυθεντικών ανθρώπων του χωριού. Ντρεπόμασταν, προσπαθούσαμε να το αποφύγουμε όπως «ο διάολος το λιβάνι» και επικρίναμε και τους δικούς μας, όταν μιλούσαν τη ντοπιολαλιά τους μπροστά σε ξένους, μορφωμένους. Μεγαλώνοντας, σπουδάζοντας τη ζωή, μαθαίνεις να εκτιμάς περισσότερο το αυθεντικό, το ανεπιτήδευτο, το γνήσια λαϊκό κι αρχίζεις να αναζητάς τη ρίζα του. Έτσι αυτό απενοχοποιείται, αποκτά αξία και σταδιακά κερδίζει το σεβασμό σου. Η έκπληξη γίνεται ακόμα μεγαλύτερη, όταν διαπιστώνεις ότι πολλές απ’ αυτές τις λέξεις, έλκουν κατευθείαν την καταγωγή τους από την αρχαία ελληνική διάλεκτο και αποτελούν ζωντανές αποδείξεις της συνέχειας της γλώσσας μας. Σταχυολόγησα ορισμένες τέτοιες ηπειρώτικες λέξεις με αρχαιοελληνική προέλευση και τις μοιράζομαι μαζί σας.

· Αγγειά = Αγγεία, οικοσκευή. Ομηρική λέξη «άγγος». Ιλιάδα Β, 471και Οδύσσεια 286 α β, 
· Αγκίδα = μυτερή σχίζα ξύλου. Από το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό:«ακίς – ίδος».
· Αγκούσα, (η) = Μεγάλο άγχος που συνοδεύεται με αναστεναγμό και μερικές φορές με κλάμα, το βάρος στο στήθος. (Κατά τον Γ. Χατζιδάκη η λέξη είναι αρχαία ελληνική και αποτελεί παραφθορά του τύπου ογκούσα, μετοχής του ρήματος ογκούμαι (= συσσωρεύομαι, εξογκώνομαι. Κατά άλλους προέρχεται από το λατινικό angustia (= τα στενά, η στενοχωρία, οι πύλες ).
· Αγκωνή=η δεξιά και αριστερή πλευρά του τζακιού. Μεσαιωνική ελληνική αγκωνή < αγκών + γωνία (συμφυρμός). 
· Ακουρμάζομαι και ακουρμαίνομαι= Ακούω με μεγάλη προσοχή, μερικές φορές βάζοντας το χέρι και στο αυτί. Προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ἀκροῶμαι= ακούω με προσοχή κάποιον.
· Απιθώνω=αφήνω κάτω. Από τη μεσαιωνική ελληνική αποθώνω που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό αποθέτω.
· Αψυχάω=τσιγκουνεύομαι. Από το στερητικό α- και τη λέξη ψυχή
· Γάστρα = μετάλλινος κινητός καμπύλος φούρνος. Παράγεται από την ομηρική λέξη «γάστρη» =το κοίλον του αγγείου). Οδύσσεια θ 437.
· Γούπατο= γούπατο. Από συμφυρμό των ομηρικών λέξεων «γη» και «πάτος» (Ιλιάδα Ζ, 202, Ι, 1190).
· Δοκήθηκα (το δοκήθηκα)=το αντιλήφθηκα, το κατάλαβα, το ένιωσα. Από το αρχαίο ρήμα δοκέω-ῶ=μου φαίνεται, θεωρώ, πιστεύω, νομίζω.
· Ζεύλα και ζεύγλα= το καμπύλο μέροςτου ζυγού μέσα από το οποίο περνά ο λαιμός του ζώου. Προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ζεύγνυμι= βάζω κάτω από το ζυγό.
· Θημωνιά = θημωνιά. Ομηρική λέξη «θημών – ωνος». Οδύσσεια ε, 368
· Κοσσιά= κοσσιά, κλαδευτήρι χόρτων. Από το ρήμα «κόσσω»=κόβω.
· Καλοπίχειρα=εύκολα (επίρρημα). Από το επίθετο καλός και το ρήμα επιχειρώ.
· Λανάρι=Ξύλινο εργαλείο από μονοκόμματο επίπεδο ξύλο στη μια άκρη του οποίου είναι προσαρμοσμένα σιδερένια δόντια για το ξάσιμο το μαλλιού. Από τη Ομηρική λέξη «λήνος»=μαλλί
· Λιμασμένος=κατεχόμενος από άγρια πείνα. Από την αρχαία λέξη λιμός=πείνα.
· Λυσιά=ξύλινη, αυτοσχέδια πόρτα. Από το ρήμα λύω=λύνω, ανοίγω
· Μολόημα=περιστατικό που αξίζει να διηγηθεί. Από το ρήμα ομολογέω-ώ, ομολόγημα, μολόημα.
· Μπούτα = ξύλινο δοχείο για το χτύπημα του γάλακτος. Από την αρχαία ελληνική λέξη «βύτις» ή «βύττις».
· Μαστάρι=Εξέλιξη της αρχαίας λέξης μαστός.
· Νήλα και νίλα= συμφορά, ταλαιπωρία. Από την ομηρική λέξη «νηλής –ές» (Ιλιάδα, 632, Λ, 484, Π, 233) =ανηλεής, σκληρός.
· Νίβομαι=πλένω το πρόσωπό μου, από το αρχαίο ρήμα νίπτω
· Ξυθάλι = μασιά για τα κάρβουνα, εξάρτημα τζακιού για το σκάλισμα της θράκας. Από τις ομηρικές λέξεις «ξέω» =ξύνω και «αιθάλη» =στάχτη, καπνιά.
· Ορμηνεύω=συμβουλεύω. Παραφθορά από το ρήμα ερμηνεύω.
· Παραγκώμι=παρατσούκλι. Από την πρόθεση παρά και την αρχαία λέξη εγκώμιον.
· Πάφλας= τενεκές. Από το ρήμα «παφλάζω» =κάνω κρότο. (Παφλασμός= ο ήχος από τα κύματα που σκάνε στην ακτή).Ο τενεκές, όπως είναι γνωστό, παράγει κρότο με την κάθε μετακίνησή του ή με κάθε χτύπημα.
· Ποδένομαι=φοράω τα παπούτσια μου, από τη λέξη υπόδημα, μεταγενέστερο ρήμα υποδένομαι.
· Ποριά= ξύλινη, αυτοσχέδια πόρτα. Από τη λέξη πόρος=πέρασμα, άνοιγμα.
· Πυρομάδα= πυρωμένη στα κάρβουνα ή στο τζάκι φέτα ψωμιού. Από τις ομηρικές λέξεις «πυρ» και «ωμός»= άψητος (Χ, 347 και μ, 396).
· Πυροστιά = πυροστιά, τρίποδο ή τετράποδο σιδερένιο εξάρτημα-βοήθημα, που μπαίνει στη φωτιά. Από τις ομηρικές λέξεις «πυρ- ός» και «ιστίη»=εστία.
· Ρούγα = ρούγα, δρόμος πόλης. Ομηρική λέξη «ρωξ – ρωγός», στενωπός. Οδύσσεια χ, 143.
· Ρούσα= ξανθή. Από τη λέξη «ρύσσιος», «ρούσιος» =κοκκινωπός, ξανθοκόκκινος.
· Στέρφο = άγονο(από την ομηρική λέξη «στείρη» από την οποία παράγεται η λέξη «στέριφος»).
· Στουρνάρι = στουρνάρι, αχμηρό σκληρό πέτρωμα. Παράγεται από το ρήμα «στόρνυμι» ή «στορέννυμι» (μεσαιωνική λέξη «στόρνυμαι» =εξομαλύνω). Από το ρήμα αυτό παράγεται και το «στορύνη» (=χειρουργικό εργαλείο με οξεία αιχμή) και η λέξη «στορεύς –έως» (= παραγωγή πυρός με την τριβή).
· Στρέω=συμφωνώ, αποδέχομαι κάτι που με συμφέρει.(Συνήθης έκφραση:"δε με στρέει"= δε με συμφέρει, δε συμφωνώ) Από το αρχαίο ρήμα στέργω.
· Τάλαρος = μεγάλος ξύλινος κάδος, ξύλινο δοχείο για κρασί. Από την ομηρική λέξη «τάλαρος»: «πλεκτοίς εν ταλάροισι φέρον μελιηδέα καρπόν =σε πλεκτά καλάθια καρπούς γλυκούς», Ιλιάδα, 568, «πλεκτοίς εν ταλάροισι αμησάμενοι κατέθηκεν = σε πλεκτά τυροβόλια έβαλε», Οδύσσεια ι, 247.

[Πέτρος Μυλωνάς πηγήΑναρτήθηκε από Mariola Pogoni-Zitsa] 

O Παλμός των Μηλιωτάδων

Κυκλοφόρησε:  Ο Παλμός των Μηλιωτάδων

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΗΛΙΩΤΑΔΩΝ

ΕΤΟΣ 34ο , ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 398, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017

με πλούσια ύλη:

• Αίτημα για Τοπικό Αστυνόμο στο Ανατολικό Ζαγόρι
• ΕΓΚΡΙΣΗ ΕΡΓΩΝ
• Επικήδειος (ΠΕΤΡΟΣ Δ. ΝΙΚΟΛΟΣ)
• ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
• ΑΓΕΛΙΕΣ
• Ευθυμογράφημα: ΓΛΙΣΤΡΙΣΑ ΠΑΠΑ ΜΟΥ... (Γράφει ο Δημοσθένης Σιαμέτης)
• ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΒΛΗΜΑΤΟΣ
• ΕΤΣΙ ΕΜΑΘΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (Από το βιβλίο του Μιλτιάδη Χρ. Παπαστεργίου "Έτσι έμαθα γράμματα", Πέτρα Ζαγορίου, 2015)
• Η ΠΕΤΡΑ (ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ 1940-41, ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΠΟΛΕΜΟ) Από το βιβλίο του Ηλία Γ. Τσόντζου "ΠΕΤΡΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΖΑΓΟΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, ΙΣΤΟΡΙΑ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ"   ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2006
• ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
• ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΕΜΑΤΙΟΥ "Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ"
• Επιστολή Δήμου Ζαγορίου για σύνδεση με την Εγνατία Οδό

Συνεργασία Δήμου-Συλλόγων για τον πολιτισμό του Ζαγορίου

Η διαφύλαξη και διάδοση του ιδιαίτερου πολιτισμού του Ζαγορίου, μέσα από τη συνεργασία του Δήμου και των πολιτιστικών Συλλόγων, αποτέλεσε το κεντρικό θέμα συζήτησης στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης 24 Μαΐου, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, στους Ασπραγγέλους.

Στην πρόσκληση που απηύθυνε ο Δήμος ανταποκρίθηκαν οι περισσότεροι ενεργοί πολιτιστικοί φορείς των χωριών του Ζαγορίου, μαζί και ο Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ζαγορισίων, και άνοιξε ένας δίαυλος επικοινωνίας και συνεργασίας για καλύτερο συντονισμό των εκδηλώσεων που οργανώνονται, καθώς και για την στήριξη του έργου των Συλλόγων από το Δήμο, στο μέτρο των δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων του.

Ο Δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου, καλωσορίζοντας τους προέδρους και εκπροσώπους των πολιτιστικών φορέων,  εξήρε τον ρόλο των ανθρώπων που τους στελεχώνουν και μέσα από το έργο τους κρατούν ζωντανή την μακραίωνη παράδοση, τα ήθη και έθιμα της περιοχής. «Η παρουσία και δράση των πολιτιστικών φορέων είναι αναγκαία από κάθε άλλη φορά μέσα στην κρίση που πλήττει τη χώρα, για να κρατήσουμε τα στοιχεία πολιτισμού που χαρακτηρίζουν το Ζαγόρι και αποτελούν το ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματά του, αλλά θα πρέπει να δούμε και τι κάνουμε σήμερα για να διασώσουμε, διαδώσουμε και να προάγουμε τον πολιτισμό», τόνισε ο κ. Σπύρου.

Εξήγησε στους εκπροσώπους των φορέων ότι ο Δήμος έχει αποφασίσει να συνδιοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις και να ενισχύει οικονομικά όσο μπορεί, αλλά όχι να χρηματοδοτεί Συλλόγους που δεν έχουν να επιδείξουν έργο και δραστηριότητες και περιορίζονται μόνο στην διοργάνωση του παραδοσιακού πανηγυριού.  Επίσης, ο Δήμαρχος ενημέρωσε ότι μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου θα επιδιωχθεί, αφού οι Σύλλογοι δίνουν έγκαιρα τα στοιχεία, να παρουσιάζεται συνολικό πρόγραμμα των θερινών εκδηλώσεων σε όλες τις Τοπικές Κοινότητες για να γνωρίζουν άμεσα και εύκολα όλοι ποια εκδήλωση γίνεται και σε ποιο χωριό. Ακόμη, οι Σύλλογοι μπορούν να προβάλλουν το Ζαγόρι μέσω των εκδηλώσεων που συμμετέχουν διανέμοντας σχετικό υλικό που εκδίδει ή διαθέτει ο Δήμος, το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, το Γεωπάρκο Βίκου-Αώου, οι φορείς του τουρισμού.

Ο επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας Γαβριήλ Παπαναστασίου, αφού χαιρέτησε την πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής για την συνάντηση και τη βοήθεια που προσφέρει στους Συλλόγους, στο μέτρο του δυνατού, επισήμανε και τον σημαντικό ρόλο που ίσως κληθούν να παίξουν οι Σύλλογοι εάν τελικά,  με τις προωθούμενες αλλαγές στον «Καλλικράτη»,  καταργηθούν οι Τοπικές Κοινότητες και παραμείνουν οι Δημοτικές Ενότητες.«Χρειάζεται, είπε,  μεγαλύτερη συνεργασία από όλους, είμαστε λίγοι, η ιστορία του Ζαγορίου είναι μεγάλη, όπως μεγάλος είναι και ο πολιτισμός του».

Η αντιδήμαρχος Αγγελική Ράπτη σημείωσε ότι «κοινός στόχος είναι η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς με συνεργασία για το καλύτερο αποτέλεσμα», ενώ ο δημοτικός σύμβουλος και πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού Μιχάλης Βλάχος επισήμανε την συμβολή των πολιτιστικών φορέων στο Ζαγόρι και ιδιαίτερα σε όσους ασχολούνται με τον τουρισμό, λέγοντας χαρακτηριστικά «σας θέλουμε δίπλα μας». Η πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ζαγορίου Κατερίνα Νόλλα παρότρυνε τους εκπροσώπους των Συλλόγων να ζητήσουν στήριξη και ανέφερε ότι ήδη το Π.Κ βοηθά στη διοργάνωση του φεστιβάλ Βοβούσας, τη Γιορτή Μανιταριού κ.α. Στην συνάντηση μετείχαν επίσης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νικόλαος Βρακότας και οι δημοτικοί σύμβουλοι Άγγελος Αρμένης και Ελευθέριος Γιώτης.

Ένα από τα κυριότερα αιτήματα-προβλήματα, εκτός του οικονομικού που απασχολεί τους περισσότερους, και αντιμετωπίζεται κυρίως μέσω των εσόδων από τη διοργάνωση των πανηγυριών (για τα οποία τονίστηκε η ανάγκη να διατηρήσουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα) αφορούσε την συνδρομή του Δήμου για ευπρεπισμό και την καθαριότητα στα χωριά, θέμα για το οποίο ο Δήμος θα συνδράμει και φέτος με το προσωπικό που έχει προσληφθεί μέσω της Κοινωφελούς εργασίας.

Το λόγο πήραν όλοι σχεδόν οι συμμετέχοντες πρόεδροι ή εκπρόσωποι Συλλόγων καταθέτοντας προτάσεις και προβληματισμούς για το μέλλον των φορέων και αναπτύχθηκε γόνιμος διάλογος. Πλην των Συλλόγων που εδρεύουν στο Ζαγόρι, εκπροσωπήθηκε και ο Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ζαγορισίων που έχει έδρα τα Γιάννινα και φέτος συμπλήρωσε έναν αιώνα ζωής με τον πρόεδρο του Γιώργο Παπαλεοντίου να αναφέρεται στις δράσεις και το πολυσχιδές και σημαντικό έργο του, στην μουσική παράδοση (κυκλοφόρησε 9 C.D και αναμένεται ένα διπλό το φθινόπωρο) και την προβολή του Ζαγορίου εντός και εκτός συνόρων, αναδεικνύοντας, όπως είπε, την πολυπολιτισμικότητα του. Ο κ. Παπαλεοντίου κάλεσε του Συλλόγους να συνεργαστούν με τον Σύνδεσμο, σημειώνοντας με έμφαση ότι δεν είναι μια κλειστή ομάδα. Στην συνάντηση συμμετείχε και η καταγόμενη από το Δίλοφο, πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Ιωαννίνων Πιπίτσα Δούνια.

H Λίμνη με τα νούφαρα!

Η Λίμνη με τα νούφαρα ή Λίμνη του Καπετάνου κοντά στο Γρεβενίτι! 

Ευχαριστούμε πολύ τον καλό κοντοχωριανό μας  Χρήστο Θάνο, εκ Φλαμπουραρίου, που μας σκέφτηκε κι έστειλε αυτήν την υπέροχη φωτογραφία!

"Είμαστε για τα πανηγύρια" Πώς βγήκε η παροιμία;

Η παράδοση θέλει τη φράση «είμαστε για τα πανηγύρια» να συνδέεται με την πόλη της Κορίνθου και την οικονομική ευμάρεια που αυτή είχε από τα αρχαία ήδη χρόνια.

Ενδεικτικά μπορεί να αναφέρει κάποιος τη λεηλασία από τους Ρωμαίους καθώς οι λεγεώνες άρπαξαν μεγάλες ποσότητες χρυσού. Ακόμη και τα ύστερα χρόνια, οι επιστολές του Απόστολου Παύλου απευθύνονταν στους Κορίνθιους.

Η οικονομική ευφορία της πόλης οφείλονταν στη στρατηγική της τοποθεσία με τη στενή λωρίδα που χώριζε το Αιγαίο από το Ιόνιο πέλαγος.

Οι αρχαίοι περνούσαν τα πλοία από τη μία θάλασσα στην άλλη, σέρνοντάς τα πάνω στη στεριά. Για να το επιτύχουν αυτό, χρησιμοποιούσαν ένα ξύλινο διάδρομο αλειμμένο με λίπος, που ονομάζονταν δίολκος.

Η θέση λοιπόν της Κορίνθου είχε σαν αποτέλεσμα, το εμπόριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης να συγκεντρώνεται στο λιμάνι της. Τα πλοία δεν πλήρωναν μόνο για το πέρασμα από το δίολκο, αλλά επιπλέον κατέβαλαν δασμούς για τα εμπορεύματα που κουβαλούσαν.

Έτσι πλούτιζε η Κόρινθος και το νόμισμά της μπορούσε να βρεθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου.

Κάθε χρόνο η Κόρινθος έκανε δυο μεγάλα εμποροπανηγύρια, που κρατούσαν ενάμιση μήνα το καθένα. Σε αυτά ερχόντουσαν ξένοι από πολλές χώρες. Ακόμη και όταν η Κόρινθος κατακτήθηκε από τους Φράγκους, τα πανηγύρια αυτά συνεχίστηκαν.

Έλληνες από πολλά μέρη πήγαιναν εκεί για πουλήσουν και να αγοράσουν. Όταν λοιπόν ρωτούσαν κάποιους που είχαν σκοπό να βρεθούν στα πανηγύρια της Κορίνθου, πού πήγαιναν, για πού ετοιμάζονταν, αυτοί απαντούσαν «είμαστε για τα πανηγύρια».

Από τη φράση αυτή που λέγονταν τότε, προέρχεται και η σημερινή.

{Ευχαριστούμε τον καλό συγχωριανό Δημήτρη Ασπιώτη για την ανάρτηση.}

Εργασίες στο Γρεβενίτι!

Κακοτεχνία είχε γίνει στη σχάρα απορροής των όμβριων υδάτων στο κεντρικό καλντερίμι στο χωριό. Οι σιδερένιες  σχάρες στηρίζονταν σε ξύλινες βάσεις(!), οι οποίες φυσικά σάπισαν! Όμως οι καλοί συγχωριανοί μας θέλοντας να προλάβουν κάποιο ατύχημα, επισκεύασαν γρήγορα τη ζημιά!

Μπράβο, σε όσους βοήθησαν!

[Ευχαριστούμε τον συγχωριανό μας Χρήστο Ταγαρόπουλο 

για τις φωτογραφίες !]

19η Ποδοσφαιρική συνάντηση Ζαγορίου (Το Πρόγραμμα)

ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΣΕ ΌΛΟΥΣ!

1930: Οικογενειακή φωτογραφία στο Γρεβενίτι!

1930: Οικογενειακή φωτογραφία
Λεμονιά Πατίκου, η μητέρα της Σοφία, Βασιλάκης Σαχίνης, άγνωστη, Γλυκερία Νασιώκα
Όρθιες: Νίτσα Δερμάνη, άγνωστη
[Από το αρχείο του Γιώργου Δερμάνη τον οποίο πολύ ευχαριστούμε.]

Στο Γρεβενίτι στις 19 Μαΐου στελέχη της 8ης Μεραρχίας...

Ασπράγγελοι   17-5-2017

  

Στο Γρεβενίτι στις 19 Μαΐου στελέχη της

8^ης Μεραρχίας για εξέταση αιτήματος του Δήμου

Η...ύποπτη περιοχή στο δρόμο προς τον Προφήτη Ηλία!

Η 8^η Μ/Π ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ Ηπείρου και ειδικότερα το 3^ο  Επιτελικό Γραφείο ανταποκρίθηκαν στο αίτημα που κατατέθηκε, με την από 30/1/2017 επιστολή  του Δημάρχου Ζαγορίου κ. Βασίλη Σπύρου,  για έλεγχο και εφόσον απαιτηθεί,  εκκαθάριση ναρκοπεδίου και υπόπτου χώρου στην Τοπική Κοινότητα Γρεβενιτίου.

Όπως ενημερώθηκε με σχετικό έγγραφο  ο Δήμαρχος, την Παρασκευή 19 Μαΐου 2017 θα επισκεφθεί το Γρεβενίτι ο Διευθυντής του 3^ου Επιτελικού Γραφείου συνοδευόμενος από  αρμόδιο Ομαδάρχη, καθώς και εκπρόσωπο του Δήμου, προκειμένου να πραγματοποιηθεί επιτόπια εξέταση του αιτήματος.

Δημοτικό Σχολείο Γρεβενιτίου: Στ΄ τάξη , 1958

Καθήμενοι: Η δασκάλα μας Νίνα Γέπη, το αδικοχαμένο παιδί της Ανδρόνικος και ο δάσκαλός μας Βύρων Βαρτζώκας

Από αριστερά προς τα δεξιά: Σπυριδούλα Τσάιμου, Αγγελική Ράπτη, Κούλα Θεοδωρίκα και Πίτσα Ράπτη

Όρθιοι: Γιώργος Κέφαλος, Τάκης Ράιος και ο Γιώργος Δερμάνης

[Από το αρχείο του Γιώργου Δερμάνη, τον οποίο πολύ ευχαριστούμε!]

ΕΤΣΙ ΕΜΑΘΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ!

(Αναδημοσίευση από τον "Παλμό  των Μηλιωτάδων")

Το πρώτο μου βιβλίο: «ΤΑ ΠΑΙΔΑΚΙΑ»

            Η πρώτη μέρα στη σχολική μου ζωή ήταν πολύ χαρούμενη κι΄ ευχάριστη! Πιο χαρούμενη, όμως, κι΄ ευχάριστη ήταν η ημέρα, που ο αείμνηστος πατέρας μού έφερε από τα Γιάννενα το πρώτο μου βιβλίο, «ΤΑ ΠΑΙΔΑΚΙΑ»! Ήταν το «ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ»!

            Όταν το πήρα στα χέρια μου, ένιωσα χαρά μεγάλη! Ένιωσα σαν να μου είχαν χαρίσει το ωραιότερο δώρο! Το είχα δει, λίγες μέρες πριν, σ’ έναν συμμαθητή μου, που ο πατέρας του το είχε αγοράσει γρηγορότερα. Δεν με άφηνε να το δω! Θύμωσα λίγο, αλλά είπα δεν πειράζει. Σε λίγες μέρες θα έχω το δικό μου! Και να τώρα το κρατώ στα χέρια μου! Είναι κατά δικό μου! Σε ευχαριστώ!, είπα στον πατέρα μου, που μου το έφερες. Εκείνος απάντησε λέγοντας: «Παιδί μου, θέλω να μάθεις πολλά γράμματα, όπως έμαθαν και τα μεγαλύτερα αδέλφια σου!». Καλά, είπα, πατέρα, θα μάθω και αμέσως άρχισα να το ξεφυλλίζω και να κοιτάω με θαυμασμό τις εικονογραφίες του και δίπλα σ’ αυτές κάτι «γραμμούλες», «σημαδάκια», «κύκλους» και πολλά άλλα! Δεν καταλάβαινα τι ήταν και ρώτησα τα μεγαλύτερα αδέλφια μου να μου εξηγήσουν!.... Είναι τα «γράμματα και οι λέξεις, που θα σε μάθουν να διαβάζεις και να γράφεις», μου απάντησαν. Εγώ, ούτε που κατάλαβα τί μου είπαν και συνέχισα να το περιεργάζομαι μέχρι που αποκοιμήθηκα αγκαλιά μ’ αυτό!

            Την επόμενη ημέρα, οπλισμένος με το πρώτο μου καινούργιο βιβλίο, το «ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ», πήγα στο σχολείο πολύ χαρούμενος και έτρεξα αμέσως να το δείξω στο δάσκαλο. Εκείνος το πήρε στα χέρια του, το ξεφύλλισε λίγο, έγραψε στη δεύτερη σελίδα το όνομα μου και μου είπε: «Μιλτιάδη, να το προσέχεις, να το έχεις καθαρό κι όταν μάθουμε όλα τα γράμματα της αλφαβήτας να το διαβάζεις». Απάντησα: «Μάλιστα, Κύριε» κι’ έτρεξα στο θρανίο να συνεχίσω την περιπλάνησή μου στα μυστικά του «Πρώτου μου Βιβλίου!».

            Το βιβλίο αυτό, ανεξήγητο μέχρι και τη στιγμή αυτή, που γράφω «πώς έμαθα γράμματα», είναι το μοναδικό που είναι τόσο ζωντανά χαραγμένο μέσα στον νοητικό, συναισθηματικό και ψυχικό μου κόσμο!

            Το Αλφαβητάριο, «Τα Παιδάκια», γραμμένο στη δημοτική γλώσσα από τους συγγραφείς: Ρόζα Ιμβριώτη – Δημ. Δούκα – Δημ. Δεληπέτρου και εικονογραφημένο από τον χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό, υπήρξε, μαζί με τους αείμνηστους δασκάλους μου, Άγγελο Δαλαγγελή, Ηλία Τσόντζο, Γεώργειο Παπαγιάννη και λίγο αργότερα ένα άλλο βιβλίο, «Η ΑΠΑΣΑ ΥΛΗ», ο θεμέλιος πνευματικός λίθος, που σημάδεψε καθοριστικά την πνευματική μου πορεία και έγινα ότι έγινα ως «άνθρωπος», «πολίτης» και «πνευματικό λειτουργός»!

            Θαρρώ πως ένα «ευχαριστώ» από μεριάς μου, για όλα αυτά, θα ήταν πολύ λίγο!!!

            Πραγματικά, το Αλφαβητάριο «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑΚΙΑ», ακόμη και σήμερα, θεωρείται και αξιολογείτε ως ένα από τα πιο σημαντικά, που έχουν εκδοθεί από την Ελπιδοφόρα «Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση 1929-1932» του Ελευθέριου Βενιζέλου με Υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου έως την άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση της «Δωρεάν Παιδείας» του Γεωργίου Παπανδρέου, ως Πρωθυπουργού, το 1964, με Υπουργό Παιδείας του Λουκή Ακρίτα και Γενικό Γραμματέα, τον παιδαγωγό Ευάγγελο Παπανούτσο!

            Το αλφαβητάριο ξεκινούσε με «εικόνες προφορικής διδασκαλίας», χωρίς κείμενο, για να εξοικειωνόμαστε με το «βιβλίο». Στο πρώτο μέρος μαθαίναμε τους φθόγγους, τους διφθόγγους και τα συμφωνικά συμπλέγματα με κατάλληλες εικόνες και ανάλογα μικρά κείμενα, ενώ στο δεύτερο μέρος τα αυτοτελή και απλά κείμενα ήταν μεγαλύτερα, ώστε να μπορούμε να ασκούμαστε στην ανάγνωση.   

            Στις αυτοτελείς ζωντανές ιστορίες του βιβλίου πρωταγωνιστούσαν παιδιά όπως ήμασταν και εμείς τα «Πρωτάκια!».

            Το Αλφαβητάριο «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑΚΙΑ», διδάχθηκε στα σχολεία πάνω από δεκαπέντε χρόνια και αγαπήθηκε όσο κανένα άλλο!

            Το Αλφαβητάριο αυτό το ενθυμούμαι με νοσταλγία και με πολλή αγάπη. Περισσότερο, όμως, ενθυμούμαι τα ωραιότατα ποιήματά του, όπως : «Σπίτι μου, σπιτάκι μου, χρυσοκαλυβάκι μου», το περίφημο «Φεγγαράκι μου λαμπρό» κ.ά., που, ως νοσταλγικά συνώνυμα μέχρι σήμερα στο συλλογικό υποσυνείδητο των πρώτων χρόνων της σχολικής ζωής, μου υπενθυμίζουν πώς «έμαθα – μάθαμαν – τα πρώτα γράμματα», την εποχή εκείνη!

(Από το βιβλίο του Μιλτιάδη Χρ. Παπαστεργίου «Έτσι έμαθα γράμματα», Πέτρα Ζαγορίου, 2015)

[Ευχαριστώ τις  εκπαιδευτικούς του 8ου Δημ. Σχολείου Νίκαιας Κ. Α. και Σ.Μ. ,  που φρόντισαν για την αναπαραγωγή της ανάρτησης!]

Πρόσκληση για συμμετοχή στο «Mundialito» Ζαγορίου

Διάβαζε:19ο mudoZΑΓΟΡΙ  2017

Παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι, από κάθε Τοπική Κοινότητα του Δήμου Ζαγορίου που επιθυμεί να συμμετάσχει στο φετινό Τουρνουά Ποδοσφαίρου «Mundialito»,  να παρευρεθούν σε συνάντηση  στις 14-05-2017 ημέρα Κυριακή και ώρα 12:00 μ. στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, στο Δημαρχείο στους Ασπράγγελους, για συζήτηση επί των κανόνων της διοργάνωσης και κλήρωση των αγώνων των ομάδων.

Για οποιαδήποτε διευκρίνηση ή απορία μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον δημοτικό σύμβουλο Άγγελο Αρμένη στο τηλ. 6951693383.

Η ίδρυση της Μονής Βοτσάς

Δεκαετία του 1930. Οι Γρεβεντάτες χορεύουν στο "Τριφύλλι".

 Τον χορό σέρνει η μάνα μου, Νίτσα Δερμάνη.

(Φωτογραφικό αρχείο Πολιτ. Συνδ. Ζαγορισίων)

Η ίδρυση της Μονής Βοτσάς

            Ένα γεγονός ενώ φαίνεται αντιφατικό και παράδοξο «υποχρεώνει» πολλές φορές την πλειοψηφία του λαού μας, να το αποδεχτεί σαν ιστορικό. Φυσικά και δεν θα το πολυψάξει. Θα το αποδεχτεί apriori. Τέτοιες ιστοριούλες είναι πάμπολλες.  Ευτυχώς που έχουν τόσες και τέτοιες χοντροκοπιές που δεν είναι και πολύ δύσκολο να τις αντικρούσεις. Προσωπικά για αυτό βοηθιέμαι, γιατί ο πρωταγωνιστής τους σε δύο απ΄ αυτές (κοντινές) έχει παρελθόν. Εκτός από ανασφαλής είναι και ύπουλος. Παρακάτω θα δείτε ...

            Και τώρα στο θέμα μας. Πολλές φορές οι τοπικές παραδόσεις ντε και καλά θέλουν να αναγάγουν π.χ. την ίδρυση μοναστηριών σε δωρητές «ευσεβεστάτους βασιλείς και αυτοκράτορες». Η φαντασία τους φτάνει μέχρι να τους πιστώνουν έργα, που ούτε καν είχαν προγραμματίσει. Τα μεν κουσούρια τους τα λειαίνουν. Τα εγκλήματά τους όμως τα αποσιωπούν, έτσι ξερά όπως σας τα λέω.

            Συνέβηκε και τούτο, ο ίδιος ο αυτοκράτορας ο Κων/νος Δ΄ Πωγωνάτος να ιδρύσει σε σύντομο χρονικό διάστημα δύο μοναστήρια αυτό της Μολυβδοσκεπάστου και εκείνο της Βοτσάς. Η ιστορία «αρνείται» κατηγορηματικά να δεχτεί κάτι τέτοιο. Βέβαια ο αείμνηστος Επίσκοπος Περιστεράς συγχωριανός μας Ευστάθιος Σκάρπας αυτά που πιστεύει θα τα γράψει: «Ο Πωγωνάτος πήγε στη Σικελία το 668 για να καταστείλει την εξέγερση των δολοφόνων του πατέρα του Κώνσταντος Β΄ οι οποίοι είχαν ανακηρύξει αυτοκράτορα τον Μιξίδιον. Ο χρόνος διεκπεραιώσεως του Πωγωνάτου εις την Ήπειρον εκ της Ιταλίας είναι μεταξύ 669-670, έτος κτίσεως της μονής». Βέβαια σα γεγονός, σύγχρονοι ιστορικοί, αυτή την επιχείρηση την αναφέρουν «… χτύπησε τους στασιαστές της Σικελίας», «… έπλευσε κατά της Σικελίας». Άλλοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι τέτοια επιχείρηση δεν έγινε. Αν έγινε προτιμότερο για τον ίδιο θα ήταν να την οργανώσει μέσω θαλάσσης˙ να κάνει την απόβαση στη Σικελία με πλοία. Δεν είχε λόγους επομένως να βρεθεί τόσο μακριά λοξοδρομώντας. Αυτό δε στέκει με τίποτα. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, που αυτό το παράδοξο, ιστορικά πρέπει η λογική να το παραμερίσει.

            Ο Πωγωνάτος ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο το 668 σε εμπόλεμη περίοδο. Οι Άραβες είχαν καταστρέψει με τις επιδρομές τους τη Μικρασία και το 668 έφτασαν ως τη Χαλκηδόνα και άρχισαν νέες επιθέσεις εναντίον της Δύσης. Μια κατάσταση που ήταν πάρα πολύ κρίσιμη και καθοριστική για το Βυζάντιο.

            Ο Κων/νος δεν ήταν μόνος του είχε και άλλα δύο αδέρφια, τον Τιβέριο και τον Ηράκλειο. Οι παραπάνω είχαν συμπάθειες στο στρατό και για τα μάτια του κόσμου τους τιτλοφόρησε συμβασιλείς. Δεν επέτρεψε όμως να γίνει επίσημη τελετή στέψης, αν και κάτι τέτοιο το προέβλεπε το θρησκεοεθιμικό δίκαιο. Για το λόγο αυτό, ο στρατός του Ανατολικού Θέματος (της Μικρασίας) στασίασε. Και ο λαός φώναζε, «εις τριάδαν πιστεύομεν και τους τρεις στέψομεν». Αυτό ήταν και το κυρίαρχο σύνθημά του. Αυτός ο «καλός άνθρωπος» αναδιπλώθηκε και διέταξε να κανονιστεί (τάχα) το τελετουργικό της στέψης. Μόλις πήγαν στη διάσκεψη οι αρχηγοί του στρατού, τους κρέμασε αμέσως. Την ίδια μέρα πρόσταξε και έκοψαν τις μύτες των αδερφών του. Τους εξόρισε και τους έβγαλε με αυτόν τον τρόπο απ’ τη μέση. Πάει σόϊ το βασίλειο˙ μα και ο πατέρας του για τους ίδιους λόγους δολοφόνησε τον αδερφό του Θεοδόσιο.

            Ας μη γελιόμαστε, τέτοιοι χαρακτήρες δε ρισκάρουν να ξεβολευτούν απ’ τον θρόνο, να γυρίσουν απ’ τη Σικελία να χαζεύουν στην Ήπειρο και να χτίζουν μοναστήρια. Για τον πολυδιαφημισμένο αυτοκράτορα ταιριάζει τούτο: «Εν ταις πράξεσιν» είναι καταριθμημένος (υπολογισμένος) στους ανασφαλείς – ύπουλους – ...

            Στο Μολυβδοσκέπαστο είχε λέει και τη γυναίκα του Αναστασία. Μάλωσε λέει τους ψαλτάδες του υπάρχοντος εκεί ναού γιατί δεν έψελναν καλά. Μετά απ’ αυτά το πρόσωπό του «εγένετο μέλαν, ως του Αιθίοπος (μαύρισε)», μετάνιωσε και ζήτησε τη θεϊκή συγνώμη! Και στη Βοτσά πάλι αυτή ζήτησε με δάκρυα στα μάτια, για την αλαζονική συμπεριφορά του λόγω των επιτυχιών που είχε πραγματοποιήσει στα διάφορα μέτωπα …..

            ΕΛΕΟΣ! Όταν μετάνιωνε έχτιζε μοναστήρια! Και όμως η ιστορία παραμένει «εκδικητική» και  κρυμμένη πίσω απ’ τις παραδόσεις, χωρίς και η ίδια να το θέλει.

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Γιώργος Δερμάνης

A' Δασικός Συνεταιρισμός Γρεβενιτίου (Δεκαετία '60)

Δεκαετία του ΄60, Α' Δασικός Συνεταιρισμός Γρεβενιτίου 

Υπαίθριο μαγειρείο

Διακρίνονται από αριστερά: Άγνωστη(!), Γιώργης Γκάνιος, Χρίστος Μπουζούλης, Στάθης Μπίρμπος, Γιάννης Τζουβάρας, Στάθης Γκάνιος, Τάκης Δερμάνης, Γιάννης Παπαζώης, Μελάκης Βόντινας, Λευτέρης Ράπτης και Κώστας Γεωργίου Ράπτης 

[Από το αρχείο του Γιώργου Δερμάνη τον οποίο πολύ ευχαριστούμε!]

Ο εκ Γρεβενιτίου Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Περιστεράς κυρός Ευστάθιος Σκάρπας. (+ 22-12-1939).

Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Περιστεράς κυρός Ευστάθιος Σκάρπας. (+ 22-12-1939).

(Εκκλησία της Ελλάδος-Νέες Χώρες).

    

Ο Ευστάθιος Σκάρπας γεννήθηκε στο Γρεβενήτι του Ζαγορίου της Ηπείρου το 1886. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1914 και από τη Νομική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου το 1916. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 18 Ιουλίου 1910 από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Γερβάσιο και Πρεσβύτερος το 1917. Διετέλεσε Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων από το 1930 μέχρι το 1936. Στις 12 Δεκεμβρίου 1936 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Περιστεράς, Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων. Εκοιμήθη στην Αθήνα στις 22 Δεκεμβρίου 1939.

H βιβλιοθήκη: "ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΣΚΑΡΠΑΣ" στεγάζεται πλέον στο πάνω μέρος στο "ΠΕΤΡΙΔΕΙΟ" περιμένοντας "εις μάτην" τους αναγνώστες...
Όταν είχαμε αναγνώστες δεν είχαμε βιβλιοθήκη!

 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Αυτός ο ξεχωριστός Γρεβεντάτης κληροδότησε στο Γρεβενίτι την πλούσια βιβλιοθήκή του! Τα βιβλία τοποθετήθηκαν στο παλιό ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ στο Τουριστικό Περίπτερο, όπου μάλιστα για χρόνια είχε και την ανορθόγραφη πινακίδα: ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΙΚΗ! Αργότερα διορθώθηκε, αλλά τα βιβλία τα χαίρονταν τα ποντίκια, τα έτρωγε η υγρασία και όπως λένε ... κάποιοι, μερικά βιβλία "χάθηκαν". Μετά από χρόνια με ΕΣΠΑ και με δωρεά κάποιου γαμπρού(!) φτιάχτηκε μια ωραία βιβλιοθήκη, που λίγο πλέον έχει βοηθήσει!...
Ευτυχώς, ο εκ Γρεβενιτίου λαμπρός επιστήμονας Δημήτρης Ράιος, αξιοποίησε κάποια χειρόγραφα και εξέδωσε ένα βιβλίο:

Τα χειρόγραφα που παρουσιάζονται αναλυτικά στις σελίδες αυτού του μικρού τόμου προέρχονται όλα από την προσωπική βιβλιοθήκη του αοιδίμου Επισκ. Περιστεράς Ευσταθίου Σκάρπα (1887-1939), και εμφανίζονται για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία· ένα μάλιστα εξ αυτών (χφ 333) είναι το 7ο μόλις γνωστό χφ του Νομικού του Θεοφίλου Καμπανίας (του εξ Ιωαννίνων), ενώ η Ερμηνεία εις τας Καθολικάς Επιστολάς της Καινής Διαθήκης "κατά τον Θεοφύλακτον" (χφ 2093) δεν ανήκει στον 
Νικόδημο Αγιορείτη (δεν αποκλείεται μάλιστα να είναι ανέκδοτη). Δυστυχώς η απόσχιση των πρώτων και των τελευταίων φύλλων αυτών των κωδίκων εξαφάνισε οριστικά σημαντικά στοιχεία σχετικά με την εποχή της αντιγραφής, την ταυτότητα των γραφέων, τους παλαιότερους κτήτορες κ. ά. Έτσι οι εκτιμήσεις και οι προτάσεις μας στηρίζονται αναγκαστικά σε "εσωτερικές ενδείξεις" (υδατόσημα, σημειογραφία, ονόματα μελουργών κ. ά.).

MAΪΟΣ: ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!

Η ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟΥ,
ο ΜΑΣ ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟΥ 
και το "ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ¨ 
εύχονται σε συγχωριανούς και φίλους

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!