 |
| Από την επίσκεψη της ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ στο Μουσείο της Ακρόπολης |
Του Χ. Τσαλίκη
Ο λαός που ξεχνάει την ιστορία του, τα ήθη και τα έθιμά του, τις παραδόσεις του, τον πολιτισμό του, είναι «χαμένος», όπως λέει πολύ σωστά ο λαός μας. Αυτό φαίνεται απ’ τις προσπάθειες και τους αγώνες που γίνονται παγκοσμίως απ’ τις τοπικές κοινωνίες να κρατηθούν με κάθε θυσία τα ήθη, τα έθιμα, ο πολιτισμός και οι παραδόσεις τους, που μεταφέρονται από γενεά σε γενεά και διατηρούνται ανά τους αιώνες με σκοπό να μην κοπεί η πολιτιστική αλυσίδα. Ποιος αλήθεια μπορεί να φανταστεί, πώς θα ήταν ο κόσμος, αν δεν είχαν διατηρηθεί τα παγκόσμια μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, οι ΠΑΡΘΕΝΩΝΕΣ, οι ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ οι ΒΕΡΓΙΝΕΣ και εκατομμύρια άλλα αριστουργήματα σε όλο τον κόσμο;
Δεν είναι τυχαίο που δημιουργούνται τεράστια μουσειακά συγκροτήματα και εκθεσιακά κέντρα που εκθέτουν τον, ανά τους αιώνες πολιτισμό που θαυμάζει όλη η ανθρωπότητα. Ασφαλώς όλα αυτά είναι έργο συλλογικών προσπαθειών, όπως είναι οι Αρχαιολογικοί σύλλογοι, οι Αδελφότητες, οι τοπικοί Σύλλογοι, οι κυβερνήσεις με τα παρακλάδια τους κ.ο.κ.
Προέκταση όλων αυτών είναι και η δημιουργία της δικής μας Αδελφότητας, της Αδελφότητας Γρεβενιτίου, που πολλοί συγχωριανοί κάτω από την ανάγκη δημιουργίας καλύτερων συνθηκών ζωής, πριν από πολλές δεκαετίες, ιδιαίτερα μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αναγκάστηκαν να αποδημήσουν, κυρίως στα αστικά κέντρα αλλά και σε διάφορα άλλα μέρη του κόσμου αναζητώντας καλύτερη τύχη, εργασία, μόρφωση, ιατρική περίθαλψη κτλ.
Ακριβώς αυτές οι νέες συνθήκες, μετά τη φυγή προς τις νέες πατρίδες, δημιούργησαν την ανάγκη για καλύτερη επικοινωνία και αλληλεγγύη, για το ξεπέρασμα των δυσκολιών της καθημερινότητας. Μονιασμένοι οι απόδημοι Γρεβεντάτες δεν λέω, αλλά δύσκολες οι συνθήκες μακριά από την πατρίδα, την οικογένεια, τη γυναίκα, τα παιδιά κτλ. Η μοναξιά και ο νόστος ράγιζαν την καρδιά και την ψυχή. Αβάσταχτος ο πόνος. Δεκάδες δημοτικά τραγούδια θύμιζαν αυτόν τον πόνο και το δάκρυ κι’ απ’ τις δυο μεριές.
Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο,/Η ξενιτιά σε χαίρεται και γω’ χω τον καημό σου./ Τι να σου στείλω ξένε μου/ αυτού στα ξένα που ’σαι; /Σου στέλνω μήλο σέπεται/ κυδώνι μαραγκιάζει./ Σου στέλνω μοσχοστάφυλο/ στο δρόμο σταφιδιάζει. /Σου στέλνω και το δάκρυ μου/ σ’ ένα φτηνό μαντήλι, / το δάκρυ μου είναι καυτερό / και καίει το μαντήλι. Είναι το τραγούδι της ξενιτιάς όπως το περιέγραψε ο σοφός λαϊκός ποιητής με τα σοφά του λόγια !
Έπρεπε σίγουρα κάτι να γίνει, να δοθεί κάποια λύση και να στεγνώσει το δάκρυ της ξενιτιάς. Μια τέτοια λύση που θα βοηθούσε να ξεπεραστούν, πιο ανώδυνα τα διάφορα προβλήματα και οι δυσκολίες, το αίσθημα της μοναξιάς και η επιθυμία της επιστροφής, να διατηρηθούν τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις μας και κυρίως να γίνονται γνωστές οι όποιες χαρές και λύπες και βέβαια να μαθαίνουν τα νεότερα απ’ το χωριό και τις οικογένειες που έμειναν πίσω με μόνο μέσο επικοινωνίας φυσικά τα γράμματα.
Με όλα αυτά σιγά σιγά ωρίμασε η ιδέα να δημιουργηθεί κάποιος φορέας που να πληροί όλες αυτές τις προϋποθέσεις και αυτός βεβαίως, δεν ήταν άλλος από τη σύσταση μιας Αδελφότητας. Μιας Αδελφότητας που θα συσπείρωνε όλους τους ξενιτεμένους και θα καλυτέρευε τη ζωή, αλλά και θα διευκόλυνε τη μεταξύ τους επικοινωνία που τόση ανάγκη είχαν.
Ακόμα χειρότερα για τους μετανάστες που έφυγαν μακριά στα ξένα (Αμερική, Αυστραλία, Καναδά Αφρική κτλ), που έκαναν χρόνια, ακόμα και δεκαετίες να γυρίσουν ή και δεν γύρισαν δυστυχώς ποτέ.
Εργατικοί και προκομένοι οι Γρεβεντάτες, όπου και αν βρέθηκαν πρόκοψαν και μεγαλούργησαν, αλλά ο πόνος της ξενιτιάς αβάσταχτος. Εν τω μεταξύ μέσα στις μεγάλες έως ανυπέρβλητες δυσκολίες και προβλήματα άρχισε να διακρίνεται η λησμονιά και η αλλοτρίωση, με συνέπεια να αλλοιώνονται οι συνήθειες και τα έθιμα του χωριού.
Κάτι έπρεπε να γίνει, να κρατηθεί η συντροφικότητα, η αλληλεγγύη και η μεταξύ τους επικοινωνία αλλά κυρίως η βοήθεια προς τη γενέτειρα, με σκοπό να βελτιωθούν οι υποδομές που είχαν καταστραφεί την περίοδο της γερμανικής κατοχής και του εμφύλιου.
Τότε, 22 φωτισμένοι Γρεβεντάτες, την 22α Ιουλίου 1961 αποφάσισαν και ίδρυσαν την Αδελφότητα Γρεβενιτίου. Με σεβασμό στη μνήμη τους Παραθέτω στη συνέχεια τα ονόματα αυτών των υπέροχων συγχωριανών, όπως αναφέρονται στο Καταστατικό και είναι οι: Σαχίνης Βασίλειος, Παπαβρανούσης Ιωάννης, Πατίκος Ιωάννης, Βλάχος Κωνσταντίνος, Βρακότας Χρήστος, Βαβέκης Χρήστος, Παπαχριστόδουλος Χρήστος, Καπετάνος Σωτήριος, Παπαχριστόδουλος Ιωάννης, Καραβράνος ή Τσάκος Ιωάννης, Αντωνίου Κωνσταντίνος, Τσίκος Χαρίλαος, Βρακότας Δημήτριος, Δερμάνης Πύρρος, Καπετάνος Δημήτριος, Κατσίκης Δημήτριος, Παυλίδης Χρήστος, Μότσης Χρήστος, Βρανούσης Λέανδρος, Παπαβρανούσης Θωμάς, και Τσαϊμήδης Ευστάθιος.
Αυτό ήταν. Η ίδρυσή της έγινε γνωστή, και σηματοδότησε τη μεγάλη αλλαγή των απόδημων Γρεβεντάτων, όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο, αλλά και στους ξενιτεμένους (κυρίως της Αμερικής) που με το άκουσμα της ίδρυσης, έσπευσαν να βοηθήσουν το χωριό με ποικίλους τρόπους. Τρία απ’ τα σημαντικότερα, έργα που μας κληροδότησαν οι υπέροχοι αυτοί ξενιτεμένοι, δείχνουν την απήχηση αυτής της ενέργειας, που κέντρισε ακόμα περισσότερο το ενδιαφέρον για τη γενέτειρα και ενδυνάμωσε ακόμα περισσότερο τον πόθο για επιστροφή.
Το Πετρίδιο πολιτιστικό κέντρο, στολίδι του χωριού, στεγάζεται η ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκη που δώρισε ο αείμνηστος συγχωριανός επίσκοπος Σκάρπας και φυσικά στην ευρύχωρη και καλοστολισμένη σάλα του γίνονται αμέτρητες πολιτιστικές εκδηλώσεις, ομιλίες, κτλ. Το Μαλάμειο νοσοκομείο, που αποτελεί το κέντρο του αγροτικού ιατρείου για όλη την περιοχή που δυστυχώς έμεινε αναξιοποίητο απ’ το Δήμο και την πολιτεία. Το κεντρικό πανέμορφο καμπαναριό του χωριού, δωρεά του ευεργέτη Τισσανάκη, που αντικατέστησε το καμένο απ’ τους Γερμανούς, τη ζοφερή περίοδο της κατοχής και πολλά άλλα που κοσμούν το χωριό μας.
Στην Αθήνα στην έδρα της, η Αδελφότητα δεν υστέρησε σε δραστηριότητα και προσπάθεια, για την αναβάθμιση της ζωής των απόδημων αλλά και αυτών που απέμειναν πίσω. Άξιοι και Φωτισμένοι πρόεδροι και Διοικητικά συμβούλια, που διοίκησαν την Αδελφότητα έδωσαν ανιδιοτελώς, τον καλύτερο εαυτό τους, για να κρατήσουν και να μεταλαμπαδεύσουν τα ήθη και τα έθιμα και γενικά τον πολιτισμό, ιδιαίτερα στις νέες γενιές που δεν έχουν πείρα της ζωής του χωριού. Αγωνίστηκαν να παραδώσουν στους απογόνους αυτά που παρέλαβαν και όπως τα παρέλαβαν απ’ τους προγόνους.
Το πρώτο βεβαίως που θεωρήθηκε αναγκαίο, ήταν να ορισθεί τόπος συνάντησης, τουλάχιστον κάθε Κυριακή, για να ανταμώνουν και να τα λένε. Να λένε τις χαρές και τις λύπες, να μαθαίνουν τα νέα του χωριού, να κάνουν το προσκλητήριο των χωριανών, ποιοι έφυγαν απ’ τη ζωή και ποιοι νέοι μπήκαν στη ζωή. Ποιοι νέοι ήρθαν στην πόλη, για να σπεύσουν να τον βοηθήσουν στα πρώτα βήματα κτλ. Σαν τόπος συνάντησης ήταν ένα καφενείο κάπου στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου αν θυμάμαι καλά.
Η συνέχεια της Αδελφότητα ήταν ιδιαίτερα παραγωγική. Πάντα με οδηγό το καταστατικό, οργάνωσε δεκάδες πολιτιστικές εκδηλώσεις, πολυπληθείς συνεστιάσεις, επιτυχημένες μονοήμερες και διήμερες εκδρομές, ξεναγήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, οργάνωσε κοινές παρουσιάσεις με όμορα χωριά, έξέδωσε την εφημερίδα «ΤΟ ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ», που γνώρισε μεγάλη επιτυχία τόσο στο εσωτερικό όσο και στους απόδημους του εξωτερικού και έφτασε σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, όπου υπήρχαν Γρεβεντάτες που έσπευσαν να την αγκαλιάσουν με αγάπη, να συνδράμουν τόσο οικονομικά όσο και ηθικά, εκδηλώνοντας ταυτόχρονα τη συγκίνησή τους για τη γενέτειρα που άφησαν πίσω, αλλά και την ελπίδα της επιστροφής. (Τώρα μετά την υποχώρηση και το βαρύ κόστος της έντυπης έκδοσης, λειτουργεί η έγκυρη και αξιόλογη ιστοσελίδα – blogspot του χωριού και διαβάζουμε με λαχτάρα τα τοπικά νέα), Έκανε καλντερίμια, βοήθησε αναξιοπαθούντα άτομα στο χωριό, στήριξε τον τοπικό ΜΑΣ ( Μορφωτικός Αναπτυξιακός Σύλλογος), εντάχθηκε σε δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες αποδημικές οργανώσεις, όπως είναι η Ένωση των ΖΑΓΟΡΙΣΙΩΝ και η ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ Συνομοσπονδία, έδωσε το παρόν στις εκδηλώσεις της ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΣ με το χορευτικό του χωριού μας με τη συμμετοχή του ΜΑΣ, απένειμε βραβεία και διακρίσεις και αναρίθμητες άλλες δραστηριότητες.
Αβίαστα λοιπόν πιστεύω και υποστηρίζω με πάθος την άποψη της χρησιμότητας των πολιτιστικών και αναπτυξιακών Αδελφοτήτων και συλλόγων που αναμφισβήτητα είναι φορείς πολιτισμού και ανάπτυξης.
Τώρα, με το πέρασμα του χρόνου, οι συνθήκες έχουν αλλάξει δραματικά, δυστυχώς προς το χειρότερο, κυρίως με την είσοδο των νέων τεχνολογιών internet, κινητή τηλεφωνία κτλ . Τα χωριά ερήμωσαν και το ενδιαφέρον των νέων δεύτερης και τρίτης γενιάς για επιστροφή στη γενέτειρα των γονιών τους είναι ιδιαίτερα μειωμένο, όπως είναι μειωμένο και το ενδιαφέρον για συμμετοχή στα κοινά. Είναι μεγάλο λάθος κατά τη γνώμη μου, αλλά αυτή δυστυχώς είναι η πραγματικότητα.
Μπαίνουν πολλά ερωτήματα που θέλουν απάντηση και αυτή θα δοθεί σίγουρα μόνο μέσα από τη συλλογική δουλειά, μέσα από τις Αδελφότητες τους αναπτυξιακούς και πολιτιστικούς φορείς κτλ. Δεν είναι δυνατόν να δημιουργήσουμε πιο ανθρώπινες συνθήκες, από μόνοι μας. Δεν είναι δυνατόν να αφήνουμε άλλους με ύποπτες και πονηρές κινήσεις και διαθέσεις να κάνουν κουμάντο για τη ζωή μας, με τραγικές πολλές φορές συνέπειες και να μην αντιδρούμε συλλογικά. Δεν είναι δυνατόν να εγκαταλείπουμε τις Αδελφότητες και να ατονούν ή ακόμα και να διαλύονται, ενώ είναι γνωστή η ανεκτίμητη προσφορά τους.
Πρέπει να καταλάβουμε πως δεν υπάρχει μέλλον, χωρίς αγώνες και συλλογικές προσπάθειες. Και ας μη ξεχνάμε πως «Εν τη ενώσει η ισχύς».
Τώρα που ο κατήφορος της κοινωνίας έφτασε στον πάτο, η εγκληματικότητα και γενικά η παραβατικότητα είναι ανεξέλεγκτη, και η διαφθορά χτύπησε κόκκινο, τώρα που άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο ζούμε στο πετσί μας τις συνέπειες της κρίσης, ΤΩΡΑ είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να διατηρήσουμε με όλες τις δυνάμεις και όποιες δυσκολίες την δική μας Αδελφότητα και να μας γίνει συνείδηση πως αν δεν υπήρχε, ΤΩΡΑ έπρεπε να την δημιουργήσουμε.
Ενωμένοι και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ’ τη νεολαία μας, μπορούμε να πετύχουμε πολλά και για μας τους ίδιους και για το χωριό μας. Μπορούμε μέσα απ’ την Αδελφότητα, να διεκδικούμε και να επηρεάζουμε αρνητικές εξελίξεις, να επεμβαίνουμε και να πετυχαίνουμε πολλά, αρκεί να το θελήσουμε και να το πιστέψουμε. Μπορούμε συλλογικά σαν Αδελφότητα και σαν ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΉ που ήμαστε μέλη, με συντονισμένες ενέργειες, να αποτρέψουμε την καταστροφή του Ζαγορίου και όχι μόνο, απ’ τις πολυεθνικές του πετρελαίου που έχουν στόχο να οργώσουν τον τόπο μας, να ρημάξουν τον φυσικό μας πλούτο για να εξορύξουν τα πετρέλαιά τους, αλλά και να περάσουν τους αγωγούς τους σχεδόν μέσα απ’ τα χωριά μας με τεράστιες συνέπιες. Έλεος!
Το χωριό μας το ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ, το πάλε ποτέ πανέμορφο κεφαλοχώρι του Ζαγορίου, μας χρειάζεται όλους. Δεν περισσεύει κανένας. Μας περιμένει καρτερικά να του δώσουμε τη χαρά και την αίγλη του παρελθόντος, ή αν θέλετε μια ανάσα ζωής, μέσα στην απόλυτη «Καλικρατική» εγκατάλειψη και ερήμωση. Είναι αναγκαίο, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, να γνωριστούν οι νέοι μας και να ξανά ακουστούν οι φωνές των πιτσιρικάδων στην πλατεία, κάτω απ’ το βαθύ ίσκιο των αιωνόβιων πλατάνων, «έστω και αν σπάσει κάποιο τζάμι του σχολείου με τη μπάλα». Τώρα είναι, όσο ποτέ άλλοτε ανάγκη να πλαισιώσουμε την Αδελφότητα και να δηλώσουμε παρόντες στις κοινές προσπάθειες για καλύτερη ζωή, για περισσότερο πολιτισμό, για περισσότερη αλληλεγγύη, για περισσότερη αγάπη, για περισσότερη πρόοδο και προκοπή.
Χρήστος Τσαλίκης.
Τέως πρόεδρος της Αδελφότητας Γρεβενιτίου
