ΤΣΑΛΙΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
1910 -1977
Άριστος Δάσκαλος
Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης
Ο Ιωάννης Χρήστου Τσαλίκης γεννήθηκε στο Τρίστενο Ζαγορίου το έτος 1910. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στο χωριό του και αποφοίτησε από το Γυμνάσιο και το Διδασκαλείο στα Γιάννενα, όπου σπούδασε με κρατική υποτροφία επειδή αρίστευσε! Πριν από το έτος 1938 διορίστηκε ως δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο της Πέτρας Ζαγορίου και το έτος 1938 μετατέθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Φλαμπουραρίου, στο οποίο παρέμεινε μέχρι το έτος 1945. Πριν από τη Συμφωνία της Βάρκιζας και για ένα μικρό χρονικό διάστημα συνυπηρέτησε με τον Χρίστο Παπαχριστοδούλου και στο Δημοτικό Σχολείο Γρεβενιτίου, το οποίο τότε λειτουργούσε στου Καραμούτσιου. Από το γάμο του το 1939 με την Ευτυχία Πατίκου του Χρήστου, γεννήθηκαν δύο παιδιά: ο Χρήστος και ο Αλέκος. Δεν έλαβε ενεργό μέρος ως μάχιμος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, διότι απαλλάχτηκε από τη στρατιωτική θητεία, επειδή ήταν το πρώτο παιδί πολύτεκνης οικογένειας (Πρώτος από τα έξι αδέλφια του: Γιάννης, Δημήτρης, Σωκράτης, Αθηνά, Μαριάνθη, Ελένη). Από την ίδρυση του ΕΑΜ εντάχθηκε στις τάξεις του, όπου από πολλές θέσεις πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως καθοδηγητικό όργανο. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας υπέστη διωγμούς και φυλακίσεις. Έξι περίπου χρόνια περιπλανήθηκε ως εξόριστος στη Μακρόνησο και σε διάφορα άλλα νησιά του Αιγαίου. Επανήλθε από την εξορία το έτος 1951 και διορίστηκε στο Δημοτικό Σχολείο του Τριστένου, αλλά επί Κυβερνήσεως Παπάγου απομακρύνθηκε και πάλι από την υπηρεσία για αρκετούς μήνες. Επανήλθε στην υπηρεσία μετά από πολλές δυσκολίες και προσφυγές στο αρμόδιο Δευτεροβάθμιο Συμβούλιο και τοποθετήθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Γερακαρίου, κοντά στα Γιάννενα, όπου υπηρέτησε μέχρι την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών του 1967, από την οποία απολύθηκε οριστικά από την υπηρεσία και έλαβε μειωμένη σύνταξη. Εξαιτίας των κακουχιών κατά την πολύχρονη εξορία του κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του και στις 22-12-1977 απεβίωσε σε ηλικία 67 ετών. Στην κηδεία του, που έγινε στο 2ο Νεκροταφείο Αθηνών, παραβρέθηκαν και τον αποχαιρέτησαν πολλοί συγχωριανοί, μεταξύ των οποίων και εγώ με τον πατέρα μου Βασίλη Λιοδάκη, συγγενείς, φίλοι, συναγωνιστές, καθώς και αρκετοί μαθητές του. Σήμερα αναπαύεται μαζί με τη σύντροφό του Ευτυχία στο Οστεοφυλάκιο του Γρεβενιτίου(Βλ. Χρ Τσαλίκης, 2018).
 |
| ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΛΙΚΗΣ-ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΣΑΛΙΚΗ |
Στο 3ο Πρακτικό/20-06-1945 του Εποπτικού Συμβουλίου Στοιχειώδους εκπαιδεύσεως του Νομού Ιωαννίνων με θέμα: «Περί ενεργείας μεταθέσεων των εκπαιδευτικών λειτουργών της Περιφερείας αυτού», σχετικά με τον δάσκαλο Ιωάννη Τσαλίκη από τον αρμόδιο επιθεωρητή Ζαγορίου-Μετσόβου, Φώτιον Οικονόμου, αναφέρονται τα εξής: «Ο Ιωάννης Τσαλίκης είναι δάσκαλος του 1/Θέσιου Δημοτικού Σχολείου Φλαμπουραρίου Ζαγορίου, όπου υπηρετεί από 01-08-1938 και κατάγεται από το Τρίστενο Ζαγορίου. Είναι πτυχιούχος Διδασκαλείου, έχει υπηρεσία 9 ετών και 9 μηνών και είναι έγγαμος με δύο παιδιά. Είναι πυροπαθής, διότι η κατοικία του έχει πυρποληθεί από τους Γερμανούς. Ποιοτικώς χαρακτηρίζεται ως εξής: Είναι διδακτικώς και διοικητικώς πλέον ή επαρκής με μόρφωσιν ικανοποιητικήν, λίαν ευσυνείδητος, δραστήριος και εργατικός. Περί αυτού γνωρίζομεν μόνον, ότι διετέλεσεν ως υπεύθυνος του ΕΑΜ εις το χωρίον Γρεβενίτιον. Έκνομος δράσις του δεν ανεφέρθη εις ημάς μέχρι σήμερον». Το Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη τα ποιοτικά υπηρεσιακά στοιχεία, το ότι η κατοικία του στο χωριό είχε πυρποληθεί από τους Γερμανούς κατακτητές, τις οικογενειακές και λοιπές ανάγκες του, αν και δεν ενέκρινε την αίτησή του για μετάθεση από το 1/θέσιο Δημοτικό Σχολείο Φλαμπουραρίου στο 1/θέσιο Δημοτικό Σχολείο Τριστένου, τον μετέθεσε όμως προς το συμφέρον της υπηρεσίας στην κενή θέση του 1/θέσιου Δημοτικού Σχολείου Βοτανσαίων Δεματίου και του κατέβαλε οδοιπορικά έξοδα ύψους 6.000 δραχμών.
Ο Ιωάννης Τσαλίκης, με τον οποίο πρόλαβα και εγώ να γνωριστώ και να αναπτυχθεί μεταξύ μας μια σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και σεβασμού, διακρινόταν πάντα για την ανυπόκριτη ευγένεια, τον σεβασμό και την εκτίμησή του προς όλους. Ήταν ακραιφνής πατριώτης και αγνός ιδεολόγος, σεμνός και ενάρετος, ψύχραιμος, οργανωτικός και αποφασιστικός. Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί να παραθέσω την παρακάτω μαρτυρία εκ μέρους της μακαρίτισσας της μητέρας μου, την οποία αφιερώνω στην ιερή μνήμη των αείμνηστων γονέων μου Βασίλη και Βασιλικής Λιοδάκη, καθώς και στον Γιάννη Τσαλίκη:
Τον Νοέμβριο του 1964 μου προτάθηκε από τον μακαρίτη Στάθη Τόδουλο, γραμματέα της Κοινότητας Γρεβενιτίου, να μιλήσω στο χωριό μας στη σχετική εκδήλωση για τη γιορτή των Ενόπλων Δυνάμεων. Επειδή κυκλοφόρησε στο Γρεβενίτι, ότι μου προτάθηκε να κάνω αυτή την ομιλία, ένα βράδυ στο Μεσοχώρι ο Σωτήρης Θεοδωρίκας μου είπε τα εξής: «Τάκη, εσύ είσαι νέος δάσκαλος και θα σου δοθεί η ευκαιρία να κάνεις πλήθος σχετικών ομιλιών. Θα ήθελες, αντί για σένα, να μιλήσει ο Γιάννης Τσαλίκης ως αρχαιότερος δάσκαλος, αλλά και διωχθείς για τις πολιτικές του ιδέες»; Εγώ δεν του απάντησα, αλλά έφυγα αμέσως για το σπίτι μου, όπου ενημέρωσα σχετικά τον πατέρα μου, ο οποίος μου είπε κοφτά: «Να πας αμέσως στο σπίτι του Τσαλίκη και να του προτείνεις διακριτικά, αν θέλει να μιλήσει αυτός αντί για σένα». Αυτό έκανα αμέσως. Ο μακαρίτης Γιάννης Τσαλίκης με υποδέχτηκε ευγενικά και δέχτηκε πρόθυμα την πρότασή μου αυτή. Έτσι, μίλησε τελικά ο ίδιος στη σχετική εκδήλωση. Επιστρέφοντας στο σπίτι μου, ρώτησα τη μάνα μου, για ποιο λόγο ο πατέρας μου συμφώνησε αμέσως με την πρόταση του Σωτήρη Θεοδωρίκα, χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις, όπως συνήθιζε πάντα; Τότε, έκπληκτος, άκουσα τη μάνα μου να μου λέει: «Όταν γεννήθηκες στο Μέγαδέντρο(Μπουρλιμάρι), στις 14 Σεπτεμβρίου του 1944, ο πατέρας σου έριχνε μπαλωθιές, κατά το κρητικό έθιμο, που έκανε ……… αγόρι!!! Οι συγχωριανοί, μόλις άκουσαν τις ντουφεκιές, έντρομοι ξαναβγήκαν στο βουνό ή όπου αλλού για να κρυφτούν, επειδή φοβήθηκαν, ότι επέστρεψαν και πάλι οι Γερμανοί κατακτητές, οι οποίοι είχαν ήδη αποχωρήσει από το Γρεβενίτι την προηγούμενη μέρα, 13-09-1944. Βέβαια, οι Γερμανοί δεν επέστρεψαν στο χωριό, αλλά ο πατέρας μου την επόμενη Κυριακή πήγε στην εκκλησία του χωριού μας για να γιορτάσει το γεγονός, ότι έκανε γιο !!!. Τότε τον συνέλαβαν οι αντάρτες και τον κτυπούσαν αλύπητα μέσα σε ένα σπίτι κοντά στο Μεσοχώρι και του ζητούσαν να τους παραδώσει το όπλο, κάτι που ο ίδιος αρνούνταν επίμονα. Στον ξυλοδαρμό δεν συμμετείχαν συγχωριανοί αντάρτες, αλλά αντάρτες από άλλες περιοχές. Τότε ένας φανατικός αντάρτης συγχωριανός φώναξε: «Φάτε τον, τον Παλιοκρητικό!!!». Όμως, για να γίνει αυτό, έπρεπε να πάρουν την έγκριση από τον Γιάννη Τσαλίκη, που ήταν Πρόεδρος του Λαϊκού Δικαστηρίου, ο οποίος με αυστηρότητα τους είπε: «Ο Λιοδάκης να αφεθεί ελεύθερος», κάτι που έγινε αμέσως και έτσι ο πατέρας μου έζησε μέχρι το 1993, οπότε απεβίωσε σε ηλικία 87 ετών. Στην επίμονη ερώτησή μου προς τη μάνα μου, για ποιο λόγο δηλαδή ο Τσαλίκης συμπεριφέρθηκε έτσι, μου απάντησε: «Ο Βασίλης Θεοδωρίκας(Βασιλάρας), διακεκριμένος καπετάνιος του ΕΛΛΑΣ, ο οποίος είχε επικηρυχτεί και κρυβόταν στα βουνά καταδιωκόμενος, προκειμένου να επιβιώσει, ερχόταν τα βράδια στο σπίτι-καλύβι μας στο Μπουρλιμάρι και ζητούσε από μένα ψωμί και φαγητό, αν και ήμουν σύζυγος χωροφύλακα εν ενεργεία, διότι ήταν βέβαιος ότι δεν θα προδινόταν από μας στους αντιπάλους του, κάτι που έγινε στην πραγματικότητα, λόγω των πολύ καλών γειτονικών σχέσεων μεταξύ των οικογενειών μας πολύ πριν την έναρξη του αδελφοκτόνου εμφυλίου πολέμου. Ο ίδιος όμως ο Βασιλάρας, προφανώς, είχε ενημερώσει σχετικά τον Πρόεδρο του Λαϊκού Δικαστηρίου, Ιωάννη Τσαλίκη και, για τον λόγο αυτόν και όχι μόνο, έσωσε τον πατέρα μου από σίγουρη εκτέλεση!!! Με τη μακρόσυρτη αυτή παρένθεση επιθυμώ να τονίσω εμφαντικά, ότι και σε κείνα τα δύσκολα εμφυλιοπολεμικά-αδελφοκτόνα χρόνια, που κυριαρχούσε ανελέητος φανατισμός μεταξύ «των αδελφών-αντιπάλων», εμφανίζονταν ευτυχώς και οάσεις έκφρασης ανθρωπιάς, λογικής, αλληλεγγύης, αλληλοκατανόησης και αδελφοσύνης!!!
Μαζί με τη στενή και ευρύτερη οικογένειά του και ιδιαίτερα με τα παιδιά του Αλέκο και Χρήστο, που με τιμούν με τη μακρόχρονη φιλία τους, τους λοιπούς συγγενείς, συναγωνιστές και φίλους του, υποκλίνομαι κι εγώ με αγάπη και σεβασμό προς τον εξαίρετο αυτόν συνάδελφό μου, λαϊκό αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης κατά του Φασισμού και του Ναζισμού και αναφωνώ με όλη τη δύναμη της ψυχής μου:
Ποτέ πια Πόλεμος!!!
Ποτέ πια Εμφύλιος, Αδελφοκτόνος Πόλεμος!!!
Ας είναι αιωνία η μνήμη του!
Ευχαριστώ για τη Φιλοξενία, Δημήτριος Β. Λιοδάκης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Εποπτικόν Συμβούλιον Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως του Νομού Ιωαννίνων, Πρακτικόν 3ον /20-06-1945.
- Λιοδάκη Βασιλική (Νοέμβριος 1964): Αφήγηση συγκεκριμένων ιστορικών στοιχείων για τον Ιωάννη Τσαλίκη.
- Ρογκότης Δ. Χρίστος (1998): Το ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ Στην Αντίσταση,
Γιάννενα.
- Χρήστος Ι. Τσαλίκης (09-02-2018): Βιογραφικό σημείωμα του Ιωάννη Τσαλίκη
