Μια σημαντική παρακαταθήκη για την ιστορία του τόπου μας και δη για την προσφορά του Ζαγορίου στην εθνική παλιγγενεσία, αποτελεί το βιβλίο της Αγγελικής Αγγέλη, με τίτλο Ἐκ Ζαγορίου – Ἐν Ζαγορίῳ. Η συμβολή των Ζαγορίσιων στην Επανάσταση του 1821: Λόγιοι, Έμποροι, Φιλικοί που κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις Οσελότος.
Το βιβλίο αποτελείται από οχτώ κυρίως κεφάλαια τα οποία
ακολουθούν το ταξίδι, χρονολογικό και γεωγραφικό, των Ζαγορίσιων ξενιτεμένων
από τον 18ο αι. και εξής. Όπως εξωελλαδικά κέντρα, την Κωνσταντινούπολη, τη
Μόσχα, τη Νίζνα και το Ισμαήλ, το Βουκουρέστι και το Ιάσιο, τη Βιέννη και την
Τεργέστη, τη Βενετία και την Πίζα, το Παρίσι, για να ολοκληρώσουμε την
περιήγησή μας στο Τσεπέλοβο του 1821».
Στις 300 σελίδες του βιβλίου ξετυλίγεται η ζωή και το έργο
Ζαγορίσιων ευεργετών, μελών της Φιλικής Εταιρείας και διδασκάλων που συνέβαλαν
τα μέγιστα στην πρόοδο της πατρίδας τους και στην εθνοαπελευθερωτική
προσπάθεια. Μεταξύ άλλων ξεχωρίζουν
α) οι αναφορές σε σημαντικούς λογίους της εποχής όπως τον
Ανθρακίτη, τον Φωτιάδη και τον Δούκα – παρουσιάζεται για πρώτη φορά σπάνιο
χειρόγραφο του,
β) η ανάπτυξη της δράσης φιλικών όπως του Μ. Ριζάρη και του
Κ. Ράδου – δημοσιεύεται, επίσης για πρώτη φορά, εκτενές περιεχόμενο της
αλληλογραφίας του Ράδου με τον Καποδίστρια
*, γ) η εκτενής ανάλυση στην πολιτική συγκρότηση και προσφορά
του Πολυχρονιάδη και του Κλονάρη στο φιλελληνικό κίνημα με πυρήνα τον Αδ.
Κοραή,
δ) το ιστορικό της προσπάθειας ίδρυσης Ανωτέρας Σχολής στο
Ζαγόρι
, ε) η σύντομη περιγραφή της Χάρτας του Ρήγα, αντίτυπο της
οποίας υπάρχει στο Καπέσοβο, στ) τα γεγονότα της πολιορκίας των Ιωαννίνων από
τα σουλτανικά στρατεύματα με την καταφυγή Γιαννιωτών και Ζαγορίσιων κυρίως στο
Τσεπέλοβο.
Το βιβλίο διατίθεται από το ομώνυμο βιβλιοπωλείο του Οσελότου
στα Ιωάννινα.
