Ανδρέας Δερμάνης, με παππού από το Γρεβενίτι!...

 

                               Ο   Ανδρέας  στο  Δημοτικό Σχολείο  Γρεβενιτίου!...

Ο Ανδρέας Δερμάνης είναι σκηνοθέτης και μοντέρ, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα. Έχει συνεργαστεί με πολλά κανάλια σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των BBC, Channel 4, France 2, MTV, Sky Arts, Sky Italia και Vice, συν δισκογραφικές όπως οι Sony, Universal και Warner Music.

Ξεκίνησε από την τηλεόραση ψυχαγωγίας στην Αγγλία, όμως αργότερα κινήθηκε προς το περιεχόμενο που εστιάζει στις ανθρώπινες ιστορίες, δημιουργώντας ένα portfolio εργασιών σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων. Το “Andi” που έκανε πρεμιέρα στην ελληνική τηλεόραση το 2017, έγινε το πρώτο του ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους και καταπιάστηκε με θέματα ταυτότητας και μετανάστευσης μέσα από τα μάτια του ηθοποιού Νίκου Γκέλια, μέρος μιας γενιάς Αλβανών που μετακόμισαν στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Χότζα.

Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του “Lost Youth” έγινε σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Rosa Luxemburg και γυρίστηκε σε Ελλάδα, Σερβία και Τουρκία. Η ταινία εξερεύνησε τον περίπλοκο κόσμο μιας ομάδας νεαρών Αφγανών που κυνηγούσαν ένα όνειρο γουέστερν. Επίσης, μετά τη φονική έκρηξη στη Βηρυτό το 2020, ο Ανδρέας συνέγραψε, παρήγαγε και επιμελήθηκε το "I Love Beirut", μία streaming εκδήλωση διάρκειας 95 λεπτών που ενσωμάτωσε στοιχεία ντοκιμαντέρ, αναγνώσεις και ζωντανή παράσταση. Το “I Love Beirut” παρακολουθήθηκε διαδικτυακά σε περισσότερες από 120 χώρες και αργότερα μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε Καναδά, Γαλλία, Ιταλία και Λίβανο. Το πρόγραμμα περιλάμβανε παραστάσεις από τους Mika, Kylie Minogue, Rufus Wainwright, Mashrou Leila και Danna Paola.

Το 2022 ο Ανδρέας αποφάσισε να εξερευνήσει το ενδιαφέρον του για τα βορειοδυτικά Βαλκάνια, πραγματοποιώντας την πρώτη του σειρά podcast. Το Epirus Falls, όπως λέει ο ίδιος, «είναι η ερωτική επιστολή μου, προς μια περιοχή που έχει κλέψει την καρδιά μου». Αλλά περισσότερο από αυτό, «είναι επίσης ένα ταξίδι αυτο-ανακάλυψης, καθώς γνωρίζω ένα μέρος που ελπίζω μια μέρα να αποκαλέσω σπίτι».

VICE: Πες μας λίγα πράγματα για εσένα και τη σχέση σου με την Ελλάδα.

Ανδρέας Δερμάνης: Λοιπόν, μεγάλωσα στο Ηνωμένο Βασίλειο από Αγγλίδα μητέρα και Έλληνα πατέρα. Αλλά ο πατέρας μου γεννήθηκε στην πραγματικότητα στο Παρίσι πριν μετακομίσει στο Λονδίνο, επειδή ο παππούς μου, με καταγωγή από την Ήπειρο (Γρεβενίτι), ήταν ο σεφ του πρώην πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ελευθέριου Βενιζέλου (ο οποίος κατέφυγε στο Παρίσι μετά από απόπειρα πραξικοπήματος) και η γιαγιά μου ήταν ορφανή, από τη Σμύρνη. Μετακόμισε στο Παρίσι για να ζήσει με μια «θεία». Έγινε μοδίστρα και οικονόμος της Ελένης, συζύγου του Βενιζέλου. Και έτσι οι παππούδες μου γνωρίστηκαν στο σπίτι του Βενιζέλου.

   Μεσοχώρι  Γρεβενιτίου  με πλατανόφυλλα!...

 Οπότε, θέλω να πω, είχαμε μια ισχυρή αίσθηση του ελληνικού πολιτισμού στο σπίτι, αλλά ο δεσμός μας με την Ελλάδα ήταν κάπως σπασμένος λόγω αυτής της μετανάστευσης. Έτσι, ο ελληνικός πολιτισμός ήταν μεγάλο πράγμα για μένα καθώς μεγάλωνα. Από τη μουσική μέχρι το φαγητό και τις επισκέψεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία στο Λονδίνο, ήταν πάντα ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου. Και φυσικά, δεν μπορείς να ξεφύγεις από τη σύνδεση με την Ελλάδα όταν έχεις το όνομα Ανδρέας Δερμάνης. Αλλά ήταν ουσιαστικά στα τέλη των 20s μου όταν άρχισα να σχηματίζω τη δική μου σχέση με την Ελλάδα, ξεχωριστή από αυτή που μου είχε δείξει η οικογένειά μου.

Ο πατέρας μου πέθανε πριν από περίπου επτά χρόνια και έμεινα κάπως «κολλημένος» στην Ελλάδα, λόγω γραφειοκρατικών εργασιών που έπρεπε να κάνω. Πήρα ΑΦΜ και κληρονόμησα το νησιώτικο σπίτι του, αλλά προτίμησα να περάσω χρόνο στην Αθήνα. Η Αθήνα έγινε ορμητήριο για μένα σε μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα. Ήταν η αρχή της οικονομικής κρίσης και όλη η χώρα πάλευε. Αλλά για μένα, ως δημιουργό περιεχομένου, ήταν επίσης μια ενδιαφέρουσα στιγμή και μια ευκαιρία να πω ιστορίες. Έκανα λοιπόν μια σειρά από ντοκιμαντέρ και αυτό με ενθάρρυνε να εξερευνήσω σχεδόν κάθε γωνιά της χώρας. Αγαπώ την Ελλάδα.

Μετά ήρθε το Brexit και ήταν λογικό να δώσω στον εαυτό μου την επιλογή να ζήσω στην Ευρώπη. Το να διεκδικήσω την ελληνική μου ταυτότητα ήταν κάτι που ο πατέρας μου ένιωθε ότι δεν ήταν απαραίτητο, διότι θα έπρεπε να κάνω στρατιωτική θητεία, αλλά μετά το Brexit έγινε απαραίτητο. Είμαι περήφανος που έχω την ελληνική μου ταυτότητα τώρα. Νιώθω πιο ισορροπημένος. Και αυτό είναι το αντικείμενο αυτού του podcast, να συνεχίσω να εμβαθύνω τη σχέση μου με την Ελλάδα και να κερδίσω πραγματικά αυτή την ταυτότητα εκπαιδεύοντας τον εαυτό μου όσο το δυνατόν περισσότερο για μια χώρα που μου έχει δώσει επίσης τόσα πολλά.

Ποια είναι η σχέση σου, ειδικά, με την Ήπειρο; Μένεις στην Ήπειρο τώρα;

Η Ήπειρος ήταν για μένα αυτό το πολύ αγνό, υποπληθυσμένο και σχεδόν μυθικό μέρος. Ο παππούς μου καταγόταν από ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό που λέγεται Γρεβενίτι στο Ζαγόρι και μεγαλώνοντας άκουγα ιστορίες για αυτό - από τα γιγάντια τζάκια και τους κρύους χειμώνες μέχρι τις αρκούδες και την αντίσταση κατά των Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακουγόταν συναρπαστικό. Μια μέρα απλά αποφάσισα να πάω εκεί και αυτές οι επισκέψεις γίνονταν όλο και πιο συχνές. Δεν ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Σε αντίθεση με τα νησιά και την Αθήνα, η Ήπειρος είναι ένα απόκρημνο και απομονωμένο μέρος. Αλλά υπήρχε κάτι τόσο ανέγγιχτο στη φύση και τους ανθρώπους της.

 Βρήκα πολλή γαλήνη και αγάπη εκεί. Με συγκίνησε το πώς οι ντόπιοι αναγνώρισαν το επώνυμό μου, διηγήθηκαν ιστορίες από το παρελθόν της οικογένειάς μου και ήθελαν να επιστρέψω.

 Τώρα ζω μεταξύ Λονδίνου, Φλωρεντίας και Αθήνας, αλλά νιώθω ότι ο χρόνος μου στο Λονδίνο και την Αθήνα πλησιάζει στο τέλος του. Μου αρέσει να περνάω χρόνο στην Αλβανία και έτσι, για μένα, η Ήπειρος είναι ένας εκπληκτικός τρόπος να συνδεθώ με τρεις πολιτισμούς που αγαπώ: τον αλβανικό, τον ιταλικό και τον ελληνικό. Από αυτήν τη γωνιά της Ελλάδας μπορώ να πάρω ένα πλοίο και να βρεθώ στην Ιταλία και να είμαι σπίτι την επόμενη μέρα ή μέσα σε λίγες ώρες. Ή να πάρω ένα πούλμαν για τα Τίρανα, για ένα σαββατοκύριακο. Οι επιλογές είναι ατελείωτες. Και όχι, ο καιρός δεν με ενοχλεί. Μεγαλώνοντας στο Λονδίνο μπορώ να διαχειριστώ τη βροχή αρκετά καλά!

Πιστεύω ότι η Ήπειρος είναι ένας τόπος για τώρα, αλλά και ένας τόπος για το μέλλον και θα γίνει πρωταρχική μου κατοικία μόλις βρω το κατάλληλο σπίτι.

Πώς αποφάσισες να κάνεις ένα podcast επικεντρωμένο σε αυτή την περιοχή;

Η τοπική κοινωνία στην Ήπειρο είναι αρκετά κλειστή. Μόνο όταν πήγα για τη στρατιωτική μου θητεία στα Γιάννενα έκανα πραγματικά κάποιες στενές φιλίες. Δεν είναι ένα μέρος όπως η Αθήνα που είναι συνηθισμένο για τους «αουτσάιντερ» και γι' αυτό απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Αλλά μόλις ανοιχτεί μπροστά σου, είναι μαγικό και οι άνθρωποι είναι τόσο ευγενικοί.

Ήθελα να καταγράψω όλους τους εκπληκτικούς ανθρώπους και τις εμπειρίες που είχα στην περιοχή, αλλά και να προωθήσω την Ήπειρο σε ένα διεθνές κοινό. Είχα βρει άρθρα στο Διαδίκτυο που μιλούσαν για την ιστορία της περιοχής, όμως εστίαζαν σε υπαίθριες δραστηριότητες (όπως πεζοπορία και ράφτινγκ). Έτσι ένιωσα ότι υπήρχε ένα τεράστιο κενό στην αγορά για τις ιστορίες των ανθρώπων της και πώς είναι η Ήπειρος σήμερα. Ένιωσα ότι το podcast ήταν ένας πολύ καλός τρόπος για να μιλήσω για αυτά, να ρίξω φως σε ένα μέρος που αγαπώ τόσο πολύ και επίσης, να ενθαρρύνω άλλους να ανακαλύψουν πράγματα που δεν γνωρίζουν.

Έχεις δημοσιεύσει τέσσερα επεισόδια μέχρι στιγμής. Ποιοι είναι οι επόμενοι καλεσμένοι;

Αποφάσισα να κάνω μια πιο ευρεία σειρά επεισοδίων για αρχή, για να δώσω στους ανθρώπους μια γενικότερη κατανόηση της περιοχής. Θα πάω σε πιο συγκεκριμένα πράγματα στη συνέχεια, στη δεύτερη σειρά. Τα επόμενα δύο επεισόδια θα επικεντρωθούν σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και εθελοντισμού, με μια οργάνωση που ονομάζεται Κέντρο Νεότητας Ηπείρου. Προσφέρουν αυτά τα προγράμματα εθελοντισμού σε άτομα που θέλουν να ταξιδέψουν και να εργαστούν με πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, και ένιωσα ότι ήταν σημαντικό να τους δώσω φωνή. Είναι ένα θέμα που με ενδιαφέρει πολύ λόγω της δικής μου δουλειάς με μετανάστες (απασχολούμαι εθελοντικά σε μία δομή στην Αθήνα, με το Κοινωνικό ΕΚΑΒ).

Το τελευταίο επεισόδιο αυτής της σειράς θα επικεντρωθεί σε νέους που αλλάζουν τις πόλεις με τα βουνά. Αυτό είναι ένα θέμα που το βρίσκω επίσης συναρπαστικό: Χρειαζόμαστε την πόλη όπως παλιά; Δεν χρειάζομαι πια γραφείο για να κάνω τη δουλειά μου, μπορώ να εργαστώ εξ αποστάσεως. Και έτσι, ναι, η τελευταία συζήτηση εξερευνά πραγματικά αυτή την αυξανόμενη τάση της απομάκρυνσης από τις μεγάλες πόλεις και επιστροφής πιο κοντά στη φύση.

Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο που έχεις μάθει για την Ήπειρο, μέσα από αυτά τα podcast;

Έχω μάθει ότι κανένα ιδιαίτερο μέρος δεν θα σου δοθεί αμέσως. Πρέπει να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου και να κερδίσεις το «δικαίωμα» να είσαι εκεί. Η Ήπειρος είναι αυτό το περίπλοκο, πολυεπίπεδο μέρος γεμάτο ενδιαφέροντες ανθρώπους, ανθρώπους που είναι δεμένοι με τη γη και με αυτή την απίστευτα ενδιαφέρουσα οθωμανική ιστορία που είναι πολύ θαμμένη, αλλά αν σκάψετε κάτω από την επιφάνεια, θα ανακαλύψετε τόσους πολλούς «θησαυρούς». Νομίζω ότι μέσα από τα podcast μαθαίνω ότι αυτό το μέρος θα μου κινεί την περιέργεια για το υπόλοιπο της ζωής μου.

Πού ηχογραφείς τα podcast;

Για την πρώτη σειρά βρήκαμε ένα φανταστικό στούντιο με το όνομα Noisyland Recordings στα Ιωάννινα, που φτάχτηκε μόλις πριν από λίγα χρόνια. Εκπληκτική ομάδα, με λογικές τιμές και εξαιρετικό εξοπλισμό και γνώσεις. Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι ακόμα και πέρα από το podcast, έχω όλα όσα χρειάζομαι στην Ήπειρο για να συνεχίσω να δημιουργώ το περιεχόμενό μου. Και έτσι θα ενθαρρύνω κι άλλους δημιουργικούς ανθρώπους να έρθουν εδώ.

Υπάρχει κάποιος που θα «πέθαινες» να τον/την έχεις στο podcast σου;

Καλή ερώτηση. Το να έχω τον Δήμαρχο Ιωαννίνων, Moses Elisaf, ως πρώτο καλεσμένο ήταν μεγάλη τιμή για μένα. Νομίζω ότι είναι δύσκολο να μην εντυπωσιαστείς από κάποιον που έχει καταφέρει τόσα πολλά. Είναι ένας αξιόλογος, μορφωμένος και ανοιχτόμυαλος άνθρωπος και ένιωσα τιμή που συμφώνησε να είναι το πρώτο επεισόδιο ενός νέου έργου. Χρειαζόμαστε σχέσεις μεταξύ των γενεών. Χρειαζόμαστε παλιότερες φιγούρες από τις οποίες μπορούμε να μάθουμε και να αναζητήσουμε. Νιώθω ότι είναι μια σημαντική και απαραίτητη προσωπικότητα στην Ελλάδα. Χρειαζόμαστε τη φωνή του και χάρηκα που μοιράστηκα την ιστορία και τις απόψεις του με ένα διεθνές κοινό μέσω του podcast.

 Πέρα από τον κ. Elisaf, θα ήθελα να κάνω περισσότερα επεισόδια για τη μουσική, που είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να γνωρίσεις μια περιοχή. Θα ήθελα επίσης να προσκαλέσω διεθνείς μουσικούς να συμμετάσχουν στη σειρά, όπως ο Alex Kapranos (ο τραγουδιστής των Franz Ferdinand). Έχει επίσης ελληνική κληρονομιά και θα ήταν φανταστικό να συζητούσαμε. Άλλα επεισόδια που σκέφτομαι για το μέλλον αφορούν τη βοτανολογία και τη μελισσοκομία, τους τεχνίτες και την εστίαση στην ακτογραμμή της Ηπείρου. Επιπλέον, πιστεύω ότι τα περιβαλλοντικά επεισόδια είναι σημαντικά - για να κατανοήσουμε επίσης μερικές από τις απειλές που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ήπειρος στο μέλλον μέσω της ανάπτυξης και της εξερεύνησης αερίου. Αυτό προφανώς με απασχολεί και έτσι θέλω να έχω μια υγιή συζήτηση με μερικές από τις εταιρείες και επίσης, μερικές από τις ομάδες ακτιβιστών για να εκπαιδευτώ περισσότερο για το θέμα.

Ποιο είναι το feedback που έχεις από τους ακροατές;

Αισθάνομαι πολύ συγκινημένος που οι άνθρωποι έχουν αφιερώσει χρόνο για να ακούσουν το podcast και ο κατάλογος των χωρών αυξάνεται καθημερινά. Οι περισσότεροι ακροατές μας βρίσκονται στη Γαλλία και την Ιταλία, αλλά και στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στο βορειοδυτικό τμήμα. Μπορώ επίσης να δω ότι έχουμε ακροατές από την Αργεντινή και το Μεξικό, πολλούς ακροατές στις ΗΠΑ, ακόμη και μέχρι την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Γεωργία και τη Νορβηγία. Σχεδόν 10.000 ακροατές τις πρώτες δύο εβδομάδες!

 Τούτου λεχθέντος, αυτό το έργο δεν είχε ποτέ εμπορικές προθέσεις. Ήθελα απλώς να προωθήσω την περιοχή σε ένα διεθνές κοινό και να ενθαρρύνω τους άλλους να δουν την αξία που είδα στην Ήπειρο ο ίδιος. Είναι ένα πολύ εξειδικευμένο έργο και το βλέπω σαν χόμπι, ελπίζοντας όποιος ταξιδεύει στην Ήπειρο στο μέλλον και αναζητά τη λέξη στο Spotify, να βρίσκει αυτό το podcast που μπορεί απλώς να βάλει στο αυτοκίνητο ή ενώ εξερευνά το περιοχή και να ανακαλύψει τη συναρπαστική ιστορία της, αλλά και πώς είναι η Ήπειρος σήμερα.

                                                                                   (Μέρος  της συνέντευξης...)