Κιρατζής είναι ο αγωγιάτης, ο επαγγελματίας που έκανε με τα υποζύγια του μεταφορές εμπορευμάτων και ανθρώπων τον παλιό καιρό, όταν αυτοκίνητα δεν υπήρχαν ή ήταν ελάχιστα. Είναι δάνειο από το τουρκικό kira (αραβικής αρχής) που σημαίνει ενοίκιο, ενοικίαση, ναύλο. Πολλοί παρετυμολογώντας το γράφουν «κυρατζής», αλλά δεν έχει σχέση με κυρίους και κυράτσες. Λέξη κάποτε σχεδόν πανελλήνια, λείπει παραδόξως και από τα παλιότερα λεξικά.
Ο κιρατζής μετέφερε κυρίως ασυνόδευτα εμπορεύματα, άρα έπρεπε να είναι άτομο εμπιστοσύνης. Μετέφερε επίσης όσους ξενιτεύονταν μέχρι τον σταθμό του τρένου ή το λιμάνι. Στο ηπειρώτικο τραγούδι Κιρατζής, η μάνα παρακαλεί: «Άργησε φούρνε να καείς κι εσύ ψωμί να γένεις / Για να περάσει ο κιρατζής κι ο γιος μου ν' απομείνει». Στην Πρώτη αγάπη του Κονδυλάκη, ο έφηβος αφηγητής στην πόλη μαθαίνει από τον κιρατζή του χωριού τα νέα της αγαπημένης του.
Οι κιρατζήδες ήταν κοσμογυρισμένοι. «Χοχλιδολόγος, κιρατζής, φετσάς, κρασοπουλίτης / εγύρισα εφτά βολές τσι γειτονιές τση Κρήτης», λέει η μαντινάδα. Υπάρχουν σήμερα; Φυτοζωούν, μεταφέροντας τους καλοκαιρινούς μήνες ξυλεία καθώς τα φορτηγά δεν μπορούν να μπουν στο δάσος. Σε συνέντευξη που έδωσε το 2008 ο Γιώργος Μπουκουβάλας, ο τελευταίος κιρατζής των Γρεβενών, δήλωσε ότι σκεφτόττου και να εγκατασταθεί σε κάποιο από τα νησιά όπου δεν επιτρέπονται αυτοκίνητα.
Οι κιρατζήδες του Γρεβενιτίου ...
 |
| Γεώργιος Οικονόμου με το μουλάρι (μούλα) και Γεώργιος Χαρόβας |
 |
| Θεοχάρης Οικονόμου(Χάρης) |
Ευχαριστούμε τον Παναγιώτη Νικολάκη, για την αναπαραγωγή των φωτογραφιών από το αρχείο του πεθερού του Γεωργίου Οικονόμου και την αποστολή στο "ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ''.
Για τον Χάρη (Θεοχάρη) Οικονόμου είναι γραμμένα τα ποιήματα του Βασιλάκη Σαχίνη που ακολουθούν, από την συλλογή "ΚΑΡΔΙΟΣΤΑΛΑΜΑΤΑ":
 |
| Βασιλάκης Σαχίνης |
