Ο Μεγάλος Μισεμός
Οι Απόδημοι Γρεβεντάτες την περίοδο 1871-1922
 |
Κωνσταντίνος Νικολάου Πατίκος (1884-1965), παππούς μου
Μετανάστης 2ης γενιάς στη Ρουμανία, εστιάτορας.
Φωτογραφία του 1924
Την μετανάστευση την καθορίζει η ανθρώπινη αναζήτηση για άλλες εργασίες, όπου η μορφολογία του εδάφους, οι ανθρώπινες συμπεριφορές στον τόπο που κατοικούμε, μας εξωθούν στη φυγή˙ ακόμη και στο εξωτερικό. Τούτο γίνεται χωρίς κατ’ ανάγκη την επαγγελματική στόχευση. Αυτός όμως ο ξενιτεμός έχει μεγαλύτερο βάθος απ’ αυτόν που προανέφερα*.
Η διετία 1860-1862 περίοδος των «Γενικών κανονισμών» λόγω του ότι η Τουρκική οικονομία βρίσκεται σε κατάρρευση και αναζητεί ζεστό χρήμα για τους φόρους και δε σακιάζει τα αγροτικά προϊόντα, κτηνοτροφικά κ.ά., για το φόρο της δεκάτης. Αυτά τα μέτρα σακάτεψαν τους πληθυσμούς του Ζαγοριού˙ μέχρι τώρα αυτοί, απ’ όλη τη σκλαβωμένη χώρα μας είχαν αυτό το προνόμιο.
Ο Δαλκαβούκης Κ. Βασίλειος στο βιβλίο του «Μετοικεσίες Ζαγορισίων (1750-1922) προσεγγίσεις στις διαδικασίες προσαρμογής μιας τοπικής κοινωνίας στην Ιστορική συγκυρία» σελίδες 14-28 τις καταγράφει σε πίνακες. Για το χωριό μας την περίοδο 1820-1870 καταγράφει τρεις μέτοικους, τον ένα στη Μ. Ασία και τους άλλους δύο στην Ελεύθερη Ελλάδα. Ο της Μικράς Ασίας είναι ο Βράνος Βοζάνης, για τους της Ελεύθερης Ελλάδας δεν αποτολμώ, ή μάλλον δεν τους γνωρίζω, για να τους αποκρυπτογραφήσω.
Την περίοδο 1871-1922 έχουμε καταγεγραμμένους στο εξωτερικό 1453 μέτοικους Ζαγορίσιους, δηλαδή ανθρώπους που πάτησαν σ’ αυτό και για πενήντα χρόνια ξένη γη. Γρεβεντάτες 131, δηλαδή το 9% των ξενητεμένων. Το νούμερο αυτό μας δίνει και την πρωτιά! Κτηματίες 2, έμποροι 42, παντοπώλες 4, ξενοδόχοι 3, φαρμακοποιοί 1, μεσίτες 1, κρεοπώλες 1, αμπελουργοί 2, Υπάλληλοι 3, αρτοποιοί 5, γεωργοί 4, ποιμένες 1, εργάτες 59, άνεργοι 3.
Χώρες υποδοχής
Ρουμανία 20, Μ. Ασία 66, Αμερική 41, Γαλλία 1, Ινδίες 1, Αβησσυνία 2.
Ο Αστέριος Ι. Κουκούδης στο βιβλίο του «Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των βλάχων» σελίδα 191 θα γράψει: «Στις αρχές του 20ου αιώνα και πριν την απελευθέρωση του 1912 το 90% των ανδρών του Γρεβενιτίου ξενιτεύονταν και πήγαιναν στη Μικρασία, τη Ρουμανία και την Αμερική».
Από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά διακρίνουμε τους 2 Γρεβεντάτες αμπελουργούς, που είναι και οι μοναδικοί απ’ όλο το Ζαγόρι! Όταν ο ιστορικός Ι. Λαμπρίδης μιλάει για 640 τόνους σταφύλια – 390.000 οκάδες κρασί (1870-1880) δίνει το δικαίωμα (απ’ τις σημειώσεις του αείμνηστου πατέρα μου Τάκη Δερμάνη – σημειώσεις 11 Νοεμβρίου 1977) να κατονομάσω τους αμπελότοπους όπως: Την Τσίπιανη, Τσιόρα, Μιντισουΐτσα, Γιγκλιμάρι, Κάτσιδα, Νουκαμάρι, Γκουργκούλη, Μπουνιάϊ. Στη Σαμαρούσα, ένας αμπελότοπος ανατολικά της Τσίπιανης σταμάτησαν να τον καλλιεργούν γιατί: «έπεφταν» τα αγρίμια και τα πουλιά και τον κατασπάραζαν. «Δεν είναι τυχαίο ότι το μεγαλύτερο κρασοπωλείο προπολεμικά στη Σκάλαστα Γιάννενα το είχε ο Τέγος Θεοδωρίκας».
Οι επώνυμοι μετανάστες
Ο Ευστάθιος Παπαβρανούσης (παππούς του Λέανδρου, 1860-1913). Στην αρχή συνεταίρος σε φούρνο του Βουκουρεστίου και εν συνεχεία μόνος του ασχολείται με το εμπόριο αλεύρων.
Ο Ιωάννης Χρ. Πατίκος (παππούς του αείμνηστου Γιάννη, 1868-1931). Ασχολήθηκε με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις εστιατορίων στο Βουκουρέστι.
Ο Ευστάθιος Κουτούλης: Γεννήθηκε στο Γρεβενίτι˙ νέος ταξίδεψε στη Βλαχία, όπου στο Βουκουρέστι άσκησε το επάγγελμα του εμπόρου χάρη στην εργατικότητά του και το εμπορικό του μυαλό αναδείχτηκε σε οικονομικό παράγοντα της Ελληνικής παροικίας στο Βουκουρέστι.
Το 1878 διέθεσε 170 λίρες οθωμανικές για την ανέγερση του Παρθεναγωγείου-Νηπιαγωγείου στη γενέτειρά του. Κάθε χρόνο έστελνε 22 λίρες για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας τους. Η μαρμάρινη εντοιχισμένη πλάκα, κει που είναι το ΠΕΤΡΙΔΕΙΟ έγραφε «ΕΥΣΤΑΘΙΕ ΚΟΥΤΟΥΛΗ ΧΑΙΡΕ».
Οι παραπάνω μαζί με τη χήρα γυναίκα του Κουτούλη στοχοποιήθηκαν γιατί αντιστάθηκαν στη Ρουμάνικη προπαγάνδα (1875-1905) που κύριο αίτημα είχε τον διορισμό «Ρωμούνου διδάσκαλου» στο χωριό μας να πείσουν τους συμπατριώτες τους ότι θα τον δεχτούν ασμένως. Περισσότερες λεπτομέρειες τις στημένες συκοφαντίες θα τις δείτε στο υπό έκδοση βιβλίο μου ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ ιστορικές καταγραφές στην ενότητα Ρουμάνικη προπαγάνδα με την ανάλογη βιβλιογραφία.
* Χριστίνα Πιτούλη-Κίτσου, ΖΑΓΟΡΙΣΙΩΝ ΒΙΟΣ σελίδα 29: «Ύστερα απ’ το θάνατο του Αλή πασά άρχισαν για το Ζαγόρι τα “Δεινοπαθήματα” οι ληστείες, οι αρπαγές και οι φόνοι από τους Αλβανούς Λιάπηδες μέχρι το 1830 και από άλλα αλβανικά και ελληνικά σώματα τα κατοπινά χρόνια τα οποία ρήμαζαν κυριολεκτικά τον τόπο, παρακινούμενα και από την “προκλητική επίδειξη” προκάλεσαν την συνεχή αραίωση του πληθυσμού και τον εκπατρισμό εκατοντάδων Ζαγορίσιων οικογενειών. Την ανώμαλη κατάσταση επιδείνωσαν η καχυποψία των οθωμανικών αρχών, η κατάργηση των προνομίων με την εγκατάσταση οθωμανικής Υποδιοίκησης στο Τσεπέλοβο από το 1864, η δυσβάστακτη φορολογία και οι μεγάλες καταπιέσεις που ακολούθησαν».
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία
Γιώργος Δερμάνης
