Στο υπό έκδοση βιβλίο μου Γρεβενίτι ιστορικές καταγραφές η ενότητα αυτή κοσμεί τη συγγραφική μου προσπάθεια. Τούτο συνέβηκε γιατί είχα τις ανάλογες βιβλιογραφίες, αλλά κυρίως τις εμεσοάμεσες καταγεγραμμένες μαρτυρίες των πρωταγωνιστών. Οι ίδιοι κυνηγήθηκαν ανελέητα. Είχα την ευλογία να αντλήσω απ’ την έρευνα του αείμνηστου Στάθη Χρ. Παπαβρανούση αυτούσια ιστορικά στοιχεία του χωριού μας (Σελίδες 199-17ο κεφάλαιο) χειρόγραφες του Ιωάννη Ευστ. Παπαβρανούση.
Η ρουμάνικη προπαγάνδα εξυφαίνεται απ’ τον επικεφαλής των Ρουμάνων διανοούμενων ELIA DERA DULESKU. Περιοδεύοντας στις Χώρες της Βαλκανικής είχε γνωρίσει από κοντά τα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου. Θεώρησαν ότι αυτοί οι πληθυσμοί αποτελούν αδελφό τμήμα του Ρουμάνικου λαού. Αυτό δηλαδή το τμήμα του πληθυσμού «να αποκτήσει», τάχα «εθνική συνείδηση», Ρουμανική.
Οι πληθυσμοί αυτοί είχαν τον επιθετικό προσδιορισμό Βλάχοι Έλληνες ή Κουτσόβλαχοι Έλληνες (παραφθορά της τούρκικης ονομασίας κιουτσούκβαλάχ, δηλαδή μικρή βλαχιά, σε αντιδιαστολή με τη μεγάλη βλαχιά, τη σημερινή Ρουμανία). Νόμισαν ότι είμαστε εύπεπτοι και θα το χωνεύαμε ευκόλως. Οι ίδιοι οι κάτοικοι των Βλαχόφωνων αυτών χωριών αυτοαποκαλούνται Αρ(ω)μάνοι δηλαδή ρωμάνοι Ρωμαίοι (το αρχικό Α είναι ευφωνικό), όπως οι Έλληνες αποκαλούνται Ρωμιοί.
Οι Βλάχοι, ακόμη και κατά τον Ρουμάνο εθνολόγο Capidan είναι αυτόχθονες πληθυσμοί, δηλαδή Έλληνες, που την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας εκλατινήσθηκαν γλωσσικά για λόγους καθαρά επαγγελματικούς, αυτά εν ολίγοις. Οι Ρουμάνοι φυλετικά είναι Δάκες. Έτσι αφού φυλετικά δεν έχουμε καμία σχέση, άρα δεν είμαστε Ρουμανόβλαχοι.
Ο LAZARESKOY LEKANTA, πρώην διευθυντής της Ρουμανικής Εμπορικής σχολής Ιωαννίνων, τώρα ειδικός απεσταλμένος του Υπουργού Παιδείας της Ρουμανίας SPIROU HARET, στις 26 Νοεμβρίου του 1901 από τα Γιάννενα επισημαίνει: «Οι κάτοικοι των βλαχόφωνων χωριών έχουν Ελληνικήν εθνικήν συνείδησιν και όχι Ρουμανικήν».
Η περιπέτεια του Στάθη Παπαβρανούση (1860 – 1913)
Ο Στάθης στην αρχή είναι συνέταιρος σε φούρνο του Βουκουρεστίου˙ και στη συνέχεια ασχολείται με το εμπόριο αλεύρων. Σαν οικονομικός παράγων και βλάχος είναι στο στόχαστρο του Ρουμανικού καθεστώτος. Ο Στάθης είναι παππούς του Λέανδρου Βρανούση, της Όλγας και της Μαρίας.
Από το Γρεβενίτι πηγάζει ο γιος εύπορης οικογένειας στα Γιάννενα, δάσκαλος Τάκης Οικονόμου. Διορίζεται για δύο χρόνια στο Αρρεναγωγείο Γρεβενετίου˙ παύεται για ανάρμοστη διαγωγή (ως ραδιούργος συκοφάντης, διαλυτικό στοιχείο). Εκεί γύρω στα 1880-1890 τον «αλίευσε» η Ρουμανική προπαγάνδα, όντας διορισμένος στο Ελληνικό σχολείο Βωβούσας. Έγινε τυφλό όργανο της Ρουμάνικης προπαγάνδας. Αυτός ο διάτανος τελικά βρήκε καταφύγιο και δουλειά στα Γιάννενα στο Ρουμανικό Σχολείο.
Καλοκαίρι 1893
Ο Στάθης Παπαβρανούσης είναι στο Γρεβενίτι˙ λαμβάνει ένα γράμμα από κάποιο «Γιώργη Χ» τάχα «τον καθησύχαζε δια την παραλαβήν των δέκα πέντε όπλων και εκατόν πενήντα φυσιγγίων» δηλαδή τον καταδείκνυε έμμεσα ως έμπορο όπλων εναντίον των Τούρκων. «Τα χρήματα εστάλησαν εγκαίρως». Σενάριο – Σκηνοθεσία, Τάκης Οικονόμου.
Νύχτα αναχωρεί για τα Γιάννενα και με το φοβερό γράμμα παρουσιάστηκε στο Μητροπολίτη Γρηγόριο. Ο Μητροπολίτης του συνέστησε να φύγει εκτός συνόρων Πειραιάς - Κων/πολη με αυστριακό ατμόπλοιο. Τούρκος αστυνομικός, με τη συναίνεση και του πλοιάρχου τον συνέλαβε και τον οδήγησε στα κρατητήρια της αστυνομίας του Γαλατά. Ύστερα από 2-3 ώρες βγαίνει απ’ τα κρατητήρια, αλλά συνεχίζει να κρατείται. Είχε την ετοιμότητα να προσφέρει σε νεαρό ομογενή Κων/πολίτη ένα Χρυσό Ναπολεόνι με σκοπό να επιδώσει ένα σημείωμα για τον Βράνο Βοζάνη. Το πρωί της επόμενης μέρας κατέφθασε ο Βράνος στην αστυνομία του Γαλατά μαζί με δύο ανώτερους αξιωματικούς. Εγγυήθηκε προσωπικά να τον αφήσουν ελεύθερο. Μετά από δύο μέρες τον προώθησε ασφαλή για την Κωστάντζα της Ρουμανίας.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία
Γιώργος Δερμάνης
