Οι Ζαπτιέδες στο Γρεβενίτι...

Τούρκοι  ζαπτιέδες

Η διετία 1860-1862 είναι η περίοδος των «Γενικών κανονισμών». Η Τουρκία βρίσκεται σε οικονομική κατάρρευση. Εφευρίσκει τον ήπιο αυτό τίτλο για να αλλάξει τον διοικητικό-οικονομικό τρόπο είσπραξης των φόρων. Τώρα οι φόροι για το δύσμοιρο Ελληνικό λαό πληρώνονται σε χρήμα. Τα προνόμια που είχε το Ζαγόρι ανατρέπονται. Οι προεστώτες των χωριών δεν αναγνωρίζονται˙ φυσικά καταργείται και ο Βεκύλης.

Στο Τσεπέλοβο εγκαταστάθηκαν τουρκικές διοικητικές αρχές. Τότε είδαν οι Ζαγορίσιοι για πρώτη φορά Τούρκους στρατιώτες-χωροφύλακες και διοικητικούς υπαλλήλους.

Το Γρεβενίτι έπειτα από 280 περίπου χρόνια βρίσκεται σε «μνημόνιο»˙ του το «φόρτωσαν» οι Τούρκοι. Οι Γρεβεντάτες αντιδρούν, κάνουν γνωστό όχι μόνο το δικό τους πρόβλημα, αλλά και των άλλων χωριών του Ζαγοριού. Κάποιος κάτοικος του χωριού μας κατορθώνει να στείλει σε μια εφημερίδα με τον τίτλο «Φάρος της Όθρυος» καταγγελτική επιστολή, η οποία δημοσιεύεται στις 22 Οκτωβρίου του 1868. Την ίδια επιστολή αναδημοσιεύει αργότερα στις 5 Νοεμβρίου η εφημερίδα «Αθηνά».

Ποιος νάταν ο κομιστής της;

Πιστεύω ότι συντάκτης και κομιστής της ήταν ο αείμνηστος Βράνος Βοζάνης. Σ’ αυτή μου τη σκέψη συμβάλλει και η συμμετρία των αριθμών και των γεγονότων˙ ο Βράνος το 1868 είναι ήδη 22 χρονών. Έχει περατώσει τις σπουδές του στις φυσικές επιστήμες και στη διδασκαλία των Ελληνικών Γραμμάτων. Είναι ήδη φοιτητής στη Ριζάρειο εδώ και 5 χρόνια. Βάσει της αυτοβιογραφίας του, το φθινόπωρο του 1868 μεταναστεύει στη Σμύρνη, μετά από πρόσκληση για να διδάξει στο Γαλλικό Κολλέγιο την Ελληνική γλώσσα και τα Ελληνικά Γράμματα. Αποχαιρετάει τους δικούς του στο Γρεβενίτι. Έχει δει τα τραγικά που συμβαίνουν και τα καταγγέλλει.

Αυτή δε θα την ξέραμε αν δεν την αποδελτίωνε στο Δελτίο Πνευματικής Ενημερώσεως της «Ηπειρωτικής Εταιρείας»  τεύχος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1997 ο εκ Βωβούσης ερευνητής «Γιάννης Πινδέας». Ο παραπάνω ερευνητής αφού αναφέρεται στον «εκ Γρεβενιτίου δράστη» (χωρίς ονοματεπώνυμο) μας βοηθάει όμως εμάς να τον ταυτοποιήσουμε.

Ο παραπάνω ερευνητής κάνει μια περιγραφή, με τα στοιχεία που έχει, της όλης κατάστασης που επικρατεί στα μαρτυρικά χωριά μας:  «Κατά το 1868 σε όλα τα χωριά του Ζαγοριού επεβλήθηκε καταστρεπτική φορολογία των Χριστιανών με την καταγραφή των κτημάτων και εκτίμηση αυτών, γιατί η Τουρκία κατά την εποχή εκείνη βρισκόταν σε ελεεινή οικονομική κατάσταση. Οι φόροι πληρώνονται σε μετρητά. Οι Ζαπτιέδες (χωροφύλακες φοροεισπράκτορες) απ’ τον Οκτώβριο και μετά βγαίνουν παγανιά για την είσπραξη μετρητών (αφού πωληθούν οι σοδειές). Όσοι αδυνατούν να καταβάλλουν τους φόρους, υπάρχει τρόπος. Στα μεσοχώρια δημοπρατούνται τα οικιακά τους αντικείμενα˙ απ’ αυτό το τίμημα εισπράττουν, πληρώνουν και τελειώνουν. Τα σπίτια όμως αδειάζουν…. Φανταστείτε την δυστυχία των ανθρώπων και τον θρήνον αυτών βλεπόντων πωλούμενα τα οικιακά αυτών, έπιπλα, εν τω μέσω των χωρίων υπό τους πλατάνους….».

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Γιώργος Δερμάνης