Το Γρεβενίτι στόχος ληστών...

Οι Ρετζαίοι

Ο αείμνηστος Στάθης Δαμιανάκος, πολιτικός επιστήμονας και κοινωνιολόγος, στο βιβλίο του ΕΞΟΥΣΙΑ, ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΣΕ ΤΡΙΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ, εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ 1997 στη σελίδα 145˙ η έρευνα έγινε το 1961 και είναι επιτόπια. Θα μας πει, ότι η οικονομική ευμάρεια σε μεγάλο ποσοστό των Γρεβεντάτων, θα ανοίξει την όρεξη σε επίδοξους ληστοσυμμορίτες να κρατάν ομήρους και να αποσπούν λύτρα με την απελευθέρωσή τους. Το χωριό μας γνώρισε τέτοιες επιδρομές. Γνωστές τρεις. Τις δύο τις καταγράφει ως εξής: «Κατά την πρόσφατη ιστορία του το Γρεβενίτι γνώρισε δύο τέτοιες επιδρομές ληστών: μια πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του 1890, όταν η συμμορία του πασίγνωστου ληστή Γιώργου Νταβέλη θα επιτύχει να απαγάγει, ομαδικώς, το σύνολο της ντόπιας ηγεσίας (περίπου σαράντα ανθρώπους). Τη δεύτερη φορά κατά την περίοδο που ακολουθεί την προσάρτηση της Ηπείρου στο Ελληνικό κράτος με πρωταγωνιστές τους αδελφούς Ρετζαίους. Αυτή η επιχείρηση στρεφόταν εναντίον ενός ευπόρου εμπόρου και κατέληξε σε δύο θανάτους:  του Ομήρου, που ήταν ο πρωτότοκος γιος του εμπόρου, καθώς και ενός χωριανού, συνεργάτη των ληστών».

Προφανώς αναφέρεται στην απαγωγή του Βασιλάκη Κων/νου Τζώρτζη και τον θανάσιμο τραυματισμό του και του προδότη επίσης την εξόντωση. Όσο αφορά τους 40 αυτοί απελευθερώθηκαν με την καταβολή παχυλών λύτρων.

Για πολλά χρόνια με βασάνιζε η ακριβολογία, όσο αφορά τον θανάσιμο τραυματισμό του Βασιλάκη. Ο κατάλληλος άνθρωπος για αυτό δεν ήταν άλλος απ’ τον μοναδικό «Εν τη ζωή» Tέλη αδερφό του.

Επικοινώνησα τηλεφωνικά μαζί του αρχές Ιανουαρίου του 2009 για το θέμα αυτό. Ανταποκρίθηκε ασμένως. Η αφήγηση φυσικά έγινε με επιστολή προς τον γράφοντα στις 28/1/2009: «Το έτος 1911 ο νομός Ιωαννίνων ήταν υπό την κατοχή των Τούρκων. Οι Γρεβεντάτες, οι άνδρες βέβαια, ταξίδευαν στη Μικρά Ασία και Ρουμανία, αφήνοντας τους γονείς τους και τις οικογένειές τους στο χωριό. Στα ταξίδια που έκαναν αποκτούσαν αρκετά χρήματα και επιστρέφοντας κατά περιόδους έχτιζαν ωραία και μεγάλα σπίτια. Η οικογένεια στο χωριό καλλιεργούσε τα χωράφια, τα αμπέλια και τους κήπους. Γενικά βρίσκονταν σε καλή οικονομική κατάσταση. Πολλές οικογένειες θεωρούνταν πλούσιες. Μια απ’ αυτές ήταν και του πατέρα μου Κων/νου Παν. Τζώρτζη με προστάτη τον παππού μας Παναγιώτη.

Η οικογένεια του Κων/νου στο χωριό αποτελούνταν απ’ τον παππού μου, τη γιαγιά, τη σύζυγό του, ένα αγόρι και τρεις θυγατέρες (μιλάμε για το 1911). Ο Βασιλάκης γεννήθηκε το 1897. Τον Απρίλιο του 1911 η οικογένεια ξεκίνησε το βράδυ για να πάει στην Ανάσταση. Μόλις βγήκαν στην αυλή του σπιτιού, αντίκρισαν να έχουν περικυκλώσει το σπίτι, φοβήθηκαν και φώναζαν δυνατά “κλέφτες-κλέφτες”. Ο παππούς που είχε μείνει τελευταίος για να κλειδώσει το σπίτι, το κλείδωσε καλά και οι κλέφτες δεν μπόρεσαν να το παραβιάσουν και να συλλάβουν τον ίδιο. Τότε απήγαγαν τον 14χρονο Βασιλάκη.

Πολλοί κάτοικοι όταν το αντιλήφθηκαν τι είχε συμβεί άρχισαν να πυροβολούν με τα κυνηγητικά όπλα και μαζί με το τούρκικο απόσπασμα κυνήγησαν τους κλέφτες, οι οποίοι έφευγαν τρέχοντας και έφτασαν στην Κούρτια, πέρα απ’ το ποτάμι για να κρυφτούν. Τους κλέφτες ακολούθησε και ο προδότης “κολαούζος” (έμπειρος σύμβουλος). Οι κλέφτες αναγκάστηκαν να πυροβολήσουν κατά του Βασιλάκη και να τον τραυματίσουν άσχημα, θέλοντας να τον σκοτώσουν, για να μη προδώσει τον προδότη. Στη συμπλοκή όμως σκοτώθηκε ο προδότης, ο οποίος ήταν κάτοικος Γρεβενιτίου.

Ο Βασιλάκης δυστυχώς δεν έζησε υπέκυψε στο βαρύ τραύμα. Ευτυχώς δεν ακολούθησαν εκδικήσεις κατά της οικογένειας του προδότη».

Ο Τέλης απέφυγε να κατονομάσει τον προδότη, το οικογενειακό του δένδρο. Σίγουρα πρόκειται για άνθρωπο ανηλεή και αδίστακτο. Δε χρειάζεται κιόλας να καταφύγω στην ονοματολογία των επιγόνων του˙ για τίποτα αυτό δεν προσφέρεται.

Νικόλαος Κατσίκης

Εκείνη περίπου την εποχή ο παπα-Νικόλας Κατσίκης προτού γίνει παπάς (1915-1945) τον βρίσκουν στο δάσος στην «Τούφα» για ξύλα….. «Έφηβος ξενιτεύεται στη Μ. Ασία, όπου ο πατέρας του είχε κατάστημα. Εικοσαετής επιστρέφει στο Γρεβενίτι. Νυμφεύεται την Ευαγγελία Αρκουμάνη 16-17 ετών και ασχολείται με γεωργικές εργασίες. Ξαναπηγαίνει στη Μ. Ασία 2-3 φορές για μικρά διαστήματα, προκειμένου να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια.

Το χρήμα προκαλεί τους κλέφτες στο Γρεβενίτι, τον βρίσκουν στο δάσος για ξύλα στην «Τούφα» και ζητούν λύτρα. Δίνει 40 λίρες για να τον αφήσουν ελεύθερο, (διά μέσου ενός εξαδέλφου του)».

Εφημερίδα «ΤΟ ΓΡΕΒΕΝΙΤΙ» Φ 13/1996 με την υπογραφή του εγγονού του αείμνηστου Στάθη Παπαευσταθίου.

Ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριών από ανθρώπους σε Τράπεζες (Ε.Τ.Ε.), στην Αστυνομία ήταν άνθρωποι υπεράνω υποψίας με υψηλή κοινωνική θέση και με ροπή στον εύκολο πλουτισμό. Πάντως αρκετοί αξιοποιήθηκαν απ’ τον Γιάννη και Θύμιο Ρέτζιο. Για τη βρώμικη δουλειά, δολοφονίες κ.ά. είχαν τους λούμπεν.

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Γιώργος Δερμάνης