Πριν από τρεις ημέρες, γιορτάσαμε την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο "Μαναστήρι" μας, όπως αποκαλούσαν οι παλιότεροι Γρεβεντάτες τη Μονή Βουτσάς. Μια γιορτή που έχει μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια στην ημερομηνία αυτή, καθώς παραδοσιακά το Μοναστήρι γιόρταζε στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέθλιο της Παναγίας, για να διακρίνεται από την πανήγυρη του Γρεβενιτίου στις 15 του Αυγούστου, μιας και το Καθολικό της Μονής τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Θεωρήσαμε λοιπόν πως είναι χρέος μας να αναφερθούμε σε μια μοναδική έκδοση ενός τόμου για την Ιερά Μονή Βουτσάς, που αποτελεί θα έλεγε κανείς μια "εγκυκλοπαίδεια" για την ιστορία της Μονής, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Γρεβενιτίου και του Ζαγορίου ολόκληρου, καθώς συγκεντρώνει υλικό πολύτιμο για το ευρύ κοινό.
Πρόκειται για μια μακροχρόνια επιστημονική έρευνα του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κυρίου Δημητρίου Ράιου, ο οποίος γεννήθηκε και ανδρώθηκε στο Γρεβενίτι και ακολουθώντας την παράδοση της λογιοσύνης που φέρει η ιδιαίτερη πατρίδα του, αφοσιώθηκε στην συλλογή όλων των ιστορικών και αρχαιολογικών τεκμηρίων της Μονής Βουτσάς, καταλήγοντας στην ολοκλήρωση ενός τόμου που αποτελεί οδηγό για το πολύ σημαντικό αυτό βυζαντινό μνημείο του Ζαγορίου.
Η παρουσίαση του τόμου είχε προγραμματιστεί από τον ΜΑΣ Γρεβενιτίου, στο πλαίσιο των πολιτιστικών του εκδηλώσεων για τις 13 Αυγούστου του 2021, απρόβλεπτοι όμως παράγοντες οδήγησαν στην αναβολή του για
Πριν από τρεις ημέρες, γιορτάσαμε την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο
"Μαναστήρι" μας,όπως αποκαλούσαν οι παλιότεροι Γρεβεντάτες τη Μονή Βουτσάς. Μια γιορτή που
έχει μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια στην ημερομηνία αυτή, καθώς παραδοσιακά το Μοναστήρι γιόρταζε
στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέθλιο της Παναγίας, για να διακρίνεται από την πανήγυρη του Γρεβενιτίου
στις 15 του Αυγούστου, μιας και το Καθολικό της Μονής τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Θεωρήσαμε λοιπόν πως είναι χρέος μας να αναφερθούμε σε μια μοναδική έκδοση ενός τόμου για την
Ιερά Μονή Βουτσάς, που αποτελεί θα έλεγε κανείς μια "εγκυκλοπαίδεια" για την ιστορία της Μονής,
αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Γρεβενιτίου και του Ζαγορίου ολόκληρου, καθώς συγκεντρώνει
υλικό πολύτιμο για το ευρύ κοινό.
Πρόκειται για μια μακροχρόνια επιστημονική έρευνα του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων κυρίου Δημητρίου Ράιου, ο οποίος γεννήθηκε και ανδρώθηκε στο Γρεβενίτι και
ακολουθώντας την παράδοση της λογιοσύνης που φέρει η ιδιαίτερη πατρίδα του, αφοσιώθηκε στην
συλλογή όλων των ιστορικών και αρχαιολογικών τεκμηρίων της Μονής Βουτσάς, καταλήγοντας στην
ολοκλήρωση ενός τόμου που αποτελεί οδηγό για το πολύ σημαντικό αυτό βυζαντινό μνημείο του
Ζαγορίου.
Η παρουσίαση του τόμου είχε προγραμματιστεί από τον ΜΑΣ Γρεβενιτίου, στα πλαίσια των
πολιτιστικών του εκδηλώσεων για τις 13 Αυγούστου του 2021, απρόβλεπτοι όμως παράγοντες
οδήγησαν στην αναβολή του για ευθετότερο χρόνο.
Έτσι, με την ευκαιρία του φετινού εορτασμού στις 23 του Αυγούστου, θα θέλαμε να δανειστούμε
αποσπάσματα από το βιβλίο του καθηγητή Δ. Ράιου, τα οποία απηχούν μια δόση νοσταλγίας για τους
μεγαλύτερους σε ηλικία Γρεβεντάτες και ευχάριστης εικόνας για τους νεότερους. Γράφει ο συγγραφέας:
"Από τα πιο τρυφερά και αθώα χρόνια των περιοίκων, η Βουτσά συμβόλιζε τον ιερό τόπο που σέβονταν
όλοι, το ταπεινό ησυχαστήριο που ένωνε το παρόν με το ένδοξο βυζαντινό αυτοκρατορικό παρελθόν της
παράδοσης, αλλά και το κέντρο συνάντησης των γύρω χωριών στο μεγάλο ΄διακοινοτικό΄ ετήσιο
πανηγύρι της Η΄ Σεπτεμβρίου, που ο Γ.Κ. Γάγαρης χαρακτήριζε στο τέλος του 19ου αι. ως ΄μια των
επισημότερων και μεγαλοπρεπέστερων πανηγύρεων ανά το Ζαγόριον΄ .Τα ίδια περίπου επαναλαμβάνει
ο Ευστάθιος Σκάρπας (Επίσκοπος Περιστεράς από το Γρεβενίτι): Η πανήγυρις της Βοτσάς ίσως είναι η
ωραιοτάτη και μεγαλοπρεπεστάτη των του Ζαγορίου, προσερχομένων εις ταύτην πάντων σχεδόν των
κατοίκων ου μόνον των μνημονευθέντων κοινοτήτων(Γρεβενιτίου, Δόλιανης και Φλαμπουραρίου),αλλά
και του Δρεστενίκου(=Τριστένου), Τσερνέση(=Ελατοχωρίου), Μακρίνου, Δραγαρίου(=Καστανώνα),
Λιασκοβετσίου(=Λεπτοκαρυάς), Φραγκάδων, κ.ά. ένθα παραμένουσιν και διασκεδάζουσιν οι
προσκυνηταί επί 24ωρον". Και συνεχίζει ο συγγραφέας Δ. Ράιος με αφηγήσεις προσωπικών του
αναμνήσεων από την πανήγυρη, δίνοντας εικόνες οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, μιας υπαίθριας
"πανυχίδας" που ξεκινούσε από το εικόνισμα στου Παπαντρίτσου και συνέχιζε μέσα από ντούσκα και
πεύκα στην ήρεμη κοιλάδα όπου είναι χτισμένη η Μονή. Πρώτα όμως περνούσε από τα απόκρημνα
στεφάνια της πλαγιάς που διαβρώνουν τα αστείρευτα νερά του Ζορίκα, πάνω από το ξύλινο γεφύρι που
ένωνε τις δύο πλευρές του, απολαμβάνοντας τον παφλασμό των γάργαρων νερών του που
εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να είναι γεμάτα από άγριες πέστροφες. Εκεί, φτάνοντας στην κοιλάδα,
αναπολεί ο συγγραφέας την διανυκτέρευση στο Τριφύλλι, το Γρεβεντάτικο σιάδι στη νότια πλευρά του
καστρότοιχου της Μονής, όπου απολαμβάνοντας τη διακοινοτική χορωδία των ψαλτών, κάτω από το
τρεμάμενο φως των κεριών, των καντηλιών αλλά και τα βλέμματα των μισοκαπνισμένων αγίων,
"ζωντάνευε η κατανυκτική μοναστική ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα όταν η βαθιά και ήρεμη φωνή του
προεξάρχοντος ανακαλούσε υποβλητικά το μεγαλείο του παρελθόντος μνημονεύοντας πρώτο το
όνομα του αυτοκρατορικού κτήτορα της Μονής Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου."
Αναπολεί ακόμη το πανηγύρι με το γλυκό κλαρίνο και το βιολί(χωρίς τεχνητά μέσα), μετά τον εσπερινό
ως τα χαράματα και την άλλη μέρα μετά τη θεία λειτουργία ως το απόγευμα, που το "καραβάνι" θα
επέστρεφε στο Γρεβενίτι, αποχαιρετώντας το τελευταίο πανηγύρι του καλοκαιριού. Ενός καλοκαιριού
που έφυγε ανεπιστρεπτί, καθώς το παραδοσιακό του πνεύμα "περιφέρεται σαν φάντασμα ενός άλλου
κόσμου που έφυγε για πάντα, αφού χάθηκαν όλα τα συνοδοιπορείν, συνεύχεσθαι και συνεορτάζειν,
υναφηγείσθαι και συνευφραίνεσθαι, συνάδειν, συγχορεύειν και συναποχωρείν, που συνέβαλλαν στην
εξοικείωση των διαφορετικών μικροκοινωνιών και την αναζωπύρωση των συγγενικών και φιλικών
μεταξύ τους σχέσεων."
Για να επιστρέψει λοιπόν "το Καλοκαίρι" στον ευλογημένο αυτόν τόπο, όπου ο φυσικός πλούτος στο
περιβάλλον του παραπόταμου Ζορίκα με την σπάνια βιοποικιλότητα γύρω του, συναγωνίζεται την
εξίσου πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Ζαγορίσιας παράδοσης, ας γίνουμε όλοι μας μικροί
προσκυνητές- εξερευνητές μιας κοιτίδας πολιτισμού που μας χαρίστηκε απλόχερα και οφείλουμε να την
παραδώσουμε ακέραια στα παιδιά μας!
Για το ΔΣ του ΜΑΣ Γρεβενιτίου
Ανδρομάχη Παπαευσταθίου
