Μέρος τρίτο
μαρκαλίζω: Η λέξη υπάρχει στο Λεξικό του Μπαμπινιώτη ως μαρκαλώ (και -άω), ρήμα μεταβατικό. Χρησιμοποιείται για τράγους, κριάρια και σπανιότατα για άλλα ζώα και σημαίνει: έρχομαι σε σεξουαλική επαφή με (το θηλυκό). Συνώνυμα: βατεύω, καβαλάω. Επίσης, συναντούμε το ουσιαστικό μαρκάλισμα. Προέρχεται από το αλβανικό markal ''βατεύω άλογο".
μασάτι: Είναι το ακόνι, το εργαλείο που χρησιμοποιείται (π.χ. από τους κρεοπώλες, τους σουβλατζήδες) για το ακόνισμα των μαχαιριών. Αποτελείται από μία ξύλινη ή πλαστική λαβή και μια ατσάλινη βέργα, επιστρωμένη με διαμάντι ή άλλο λειαντικό υλικό. Η λέξη είναι δάνειο από τα τουρκικά (masat) και δεν υπάρχει σε κανένα μεταπολεμικό λεξικό, εκτός από τον Πάπυρο.
Το ακούμε σε ρεμπέτικο του Μάρκου Βαμβακάρη, Ο χασάπης, "Αστράφτουν τα μαχαίρια σου, λάμπει και το μασάτι". Μασάτι έχουν ή είχαν και οι τσαγκάρηδες, είχε και ο πατέρας μου και τρόχιζε τη φαλτσέτα του.
μεσινέζα: Μεσινέζα ή μισινέζα είναι το λεπτό και ανθεκτικό νήμα που χρησιμοποιείται για ψάρεμα. Ετυμολογείται από τη Μεσίνα της Ιταλίας, απ' όπου ερχόταν αυτό το νήμα. Επειδή η Μεσίνα παλιότερα γραφόταν και Μεσσήνη, στα παλιότερα λεξικά θα το βρείτε να γράφεται μεσσηνέζα.
μισοκόλαβο: Τη λέξη αυτή την έχω ακούσει στο χωριό και πουθενά αλλού. Σημαίνει ότι κάτι έμεινε μισοτελειωμένο, μισό. Είναι σύνθετη λέξη με πρώτο συνθετικό το επίθετο της Ν. Ελληνικής μισός και το κο-λαβο. Το -λάβος, αόριστος β΄, έ-λαβ-ον του ρήματος λαμβάνω. Το -κο- μπήκε εκεί χάριν ευφωνίας.(;)
Μήπως είναι από το μισός +κολοβός δηλ. μισοκόλοβος και σιγά σιγά έγινε μισοκόλαβος;
Ευχαρίστως θα δημοσιεύσω μια πιο καλή εκδοχή που θα στείλει κάποιος πιο ειδικός από εμένα.
μουχτάρης:Στην οθωμανική αυτοδιοίκηση, ο μουχτάρης ήταν αιρετός αξιωματούχος επικεφαλής του χωριού ή της συνοικίας, με δικαιοδοσία παρόμοια με του κοινοτάρχη, του προέδρου της κοινότητας. Είναι δάνειο από το τουρκικό muhtar. To συναντούμε και ως επώνυμο.
μπατάκι: Είναι ο βούρκος, το τέλμα, η παχιά λάσπη που πατάς και βυθίζεται το πόδι σου. Η λέξη είναι δάνειο από το τουρκικό batak. Yπάρχει και ρήμα μπατακώνω, κολλάω στη λάσπη, ιδίως για αυτοκίνητο. Στο χωριό έχω ακούσει να παραγγέλνουν στα κλαρίνα: "Παίξε ένα καραμπατάκι". Μάλλον ο τρόπος που χορεύεται το εν λόγω τραγούδι, είναι σαν να περπατάς στη λάσπη: αργά, βαριά
-[Κουσιάδης 1951;, 47] Θεσσαλία: Εις την Θεσσαλίαν ευρίσκομεν την πλέον γνησίαν μορφήν του χορού εις 7/8, η οποία ομοιάζει με τους χορούς εις 5/8. Εις εκ των χορών αυτών είναι και το Καραπατάκι, αργός και βαρύς εις ρυθμόν.
μισοκόλαβο: Τη λέξη αυτή την έχω ακούσει στο χωριό και πουθενά αλλού. Σημαίνει ότι κάτι έμεινε μισοτελειωμένο, μισό. Είναι σύνθετη λέξη με πρώτο συνθετικό το επίθετο της Ν. Ελληνικής μισός και το κο-λαβο. Το -λάβος, αόριστος β΄, έ-λαβ-ον του ρήματος λαμβάνω. Το -κο- μπήκε εκεί χάριν ευφωνίας.(;)
Μήπως είναι από το μισός +κολοβός δηλ. μισοκόλοβος και σιγά σιγά έγινε μισοκόλαβος;
Ευχαρίστως θα δημοσιεύσω μια πιο καλή εκδοχή που θα στείλει κάποιος πιο ειδικός από εμένα.
μουχτάρης:Στην οθωμανική αυτοδιοίκηση, ο μουχτάρης ήταν αιρετός αξιωματούχος επικεφαλής του χωριού ή της συνοικίας, με δικαιοδοσία παρόμοια με του κοινοτάρχη, του προέδρου της κοινότητας. Είναι δάνειο από το τουρκικό muhtar. To συναντούμε και ως επώνυμο.
μπατάκι: Είναι ο βούρκος, το τέλμα, η παχιά λάσπη που πατάς και βυθίζεται το πόδι σου. Η λέξη είναι δάνειο από το τουρκικό batak. Yπάρχει και ρήμα μπατακώνω, κολλάω στη λάσπη, ιδίως για αυτοκίνητο. Στο χωριό έχω ακούσει να παραγγέλνουν στα κλαρίνα: "Παίξε ένα καραμπατάκι". Μάλλον ο τρόπος που χορεύεται το εν λόγω τραγούδι, είναι σαν να περπατάς στη λάσπη: αργά, βαριά
-[Κουσιάδης 1951;, 47] Θεσσαλία: Εις την Θεσσαλίαν ευρίσκομεν την πλέον γνησίαν μορφήν του χορού εις 7/8, η οποία ομοιάζει με τους χορούς εις 5/8. Εις εκ των χορών αυτών είναι και το Καραπατάκι, αργός και βαρύς εις ρυθμόν.
-[Καβακόπουλος 1980, 90] Θεσσαλία: Ο ηπειρώτικος σκοπός Αρβανίτικο Μπεράτι σε 5σημο ρυθμό, ο ίδιος σκοπός με τον θεσσαλικό τίτλο Καραμπατάτικο σε διαφορετικό, 7σημο ρυθμό, ή Μπεράτι Ηπειρώτικο, που είναι αργός κυκλικός χορός σε 8σημο ρυθμό σύνθετο (2.3.3), και ο ίδιος σκοπός με τίτλο Συγκαθιστό Μπεράτι. Ο ρυθμός ίδιος, η αγωγή του ρυθμού είναι πιο γρήγορη και σε αντικριστό Συγκαθιστό χορό. Μουσική καταγραφή του "Καραπατάκι" σε 7/8
μπουχαρί: Η λέξη μπουχαρί δεν υπάρχει σχεδόν σε κανένα λεξικό, μόνο στην παλιά Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, καθώς και σε γλωσσάρια του διαδικτύου. Είναι δάνειο από το τουρκικό buhari (καμινάδα), το οποίο, όπως έδειξε ο Κ. Καραποτόσογλου, ανάγεται στην πόλη Μπουχάρα, η οποία μεταφράζεται ως "τυχερή τοποθεσία".
Μπουχαρί είναι κυρίως η καμινάδα. Στο χωριό τη χρησιμοποιούμε και για το τζάκι, αλλά και για το γείσο του τζακιού. Επίσης, στο Γρεβενίτι τη συναντούμε και ως ο μπουχαρής.
Η μάνα μου, μέσα Μαϊου 2013, μου είπε στο τηλέφωνο: "Κάνει κρύο, καπνίζουν όλοι οι μπουχαρήδες".
μπουχαρί: Η λέξη μπουχαρί δεν υπάρχει σχεδόν σε κανένα λεξικό, μόνο στην παλιά Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, καθώς και σε γλωσσάρια του διαδικτύου. Είναι δάνειο από το τουρκικό buhari (καμινάδα), το οποίο, όπως έδειξε ο Κ. Καραποτόσογλου, ανάγεται στην πόλη Μπουχάρα, η οποία μεταφράζεται ως "τυχερή τοποθεσία".
Μπουχαρί είναι κυρίως η καμινάδα. Στο χωριό τη χρησιμοποιούμε και για το τζάκι, αλλά και για το γείσο του τζακιού. Επίσης, στο Γρεβενίτι τη συναντούμε και ως ο μπουχαρής.
Η μάνα μου, μέσα Μαϊου 2013, μου είπε στο τηλέφωνο: "Κάνει κρύο, καπνίζουν όλοι οι μπουχαρήδες".
Σημείωση: Τα περισσότερα στοιχεία, όπως αναφέρω και στον πρόλογο, είναι από το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου: ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ, από Λεξικά ή από το Διαδίκτυο.
Θα ήταν όμως μεγάλη βοήθεια, μέχρι τώρα δεν υπάρχει, αν στην καταγραφή των λέξεων εμπλακούν και άλλοι συγχωριανοί, στέλνοντας λέξεις , απόψεις ή οτιδήποτε άλλο, σχετικό.
