΄Εκθεση του Α. Καθάρειου για το Γρεβενίτι



19η  Ιουλίου 1913



 Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, 21 Φεβρουαρίου 1913, το Υπουργείο Παιδείας απέστειλε τον τότε Επιθεωρητή Εκπαίδευσης Αλέξανδρο Καθάρειο, να περιηγηθεί τα χωριά του  Ζαγορίου και να συντάξει έκθεση για τη γεωγραφική, εθνολογική, κοινωνική και εκπαιδευτική κατάστασή τους.

Στην έκθεση που συνέταξε ο Α. Καθάρειος επισημαίνει:

Για το Γρεβενίτι:

"...χάριν του υγιεινού κλίματος"

"...είναι χωρίον ορεινόν, δυτικόν επί καταφύτου και ευύδρου ρωμαντικής κοιλάδος"

"...έχει κλίμα ευκραές και υγιεινόν"

"παράγει οίνον άφθονον και εκλεκτόν" 

Για τους κατοίκους:

"εν τη αγορά επικρατεί η Ελληνική (εν. γλώσσα) διακρινομένη μάλιστα δια το καθαρόν της προφοράς και το καλλίφωνον"

"πάντες σχεδόν, άνδρες και γυναίκες , είναι εγγράμματοι και φίλοι των γραμμάτων και του Σχολείου"

"είναι ικανώς  ευπρόσωποι, φιλόκαλοι και φιλότιμοι" 









 

ΕΚΘΕΣΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΣ ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 1913

 

Σχόλιο του Γιάννη Σιούλα: Όπως αναφέρει ο Α. Καθάρειος για το όνομα του χωριού: "Η ονομασία αύτη είναι γενική κτητική κυρίου ονόματος, διότι κατά τινά παράδοσι  κάτοικος των Γρεβενών ή της Γρεβενίτσης..." και υπάρχουν και σήμερα αρκετοί κάτοικοι των Γρεβενών με το όνομα Γρεβενίτης.

Υπάρχει μάλιστα στο νομό Γρεβενών και ποταμός με το όνομα "Γρεβενίτης".

    Άρα  το αρχικό όνομα του χωριού θα ήταν "ο Γρεβενίτης" ή "στου Γρεβενίτη". Στο Μέτσοβο    υπήρχε η έκφραση και ίσως διατηρείται:"Λα Γκρεμπενίτσλι" δηλ. στους Γρεβενίτες.
Στη συνέχεια στην έκφραση "το χωριό Γρεβενίτης", "ο Γρεβενίτης" έγινε ουδέτερο για να συμφωνή-
σει με "το χωριό" και είχαμε "το Γρεβενίτη".
Όμως έτσι είχαμε μια γραμματική εξαίρεση με ουδέτερο σε /i/ που γράφεται με -η και όχι όπως είναι ο κανόνας με -ι. Θα ήταν πολύ χρήσιμο αν είχε διατηρηθεί, γιατί μαζί με τις εξαιρέσεις: βράδυ, δάκρυ, οξύ, κλπ. η γραμματική θα έγραφε το "Γρεβενίτη" και θα είχε γίνει το χωριό μας πασίγνωστο.
Ο Α. Καθάρειος, που σίγουρα ήξερε καντάρια γράμματα, το διατήρησε με -η "το Γρεβενίτη", αλλά στη συνέχεια, προφανώς κάποιοι συγχωριανοί, το άλλαξαν και το -η για να μη χαθεί "μετακόμισε" στην παραλήσουσα  "Γρεβενήτιον" και έτσι το συναντούμε και σε επίσημα έγγραφα μέχρι και τη δεκαετία του 1970. Σε  έγγραφα  που έχω: ΔΕΗ (13/9/61) και ΟΤΕ (7/4/1970) το συναντούμε "Γρεβενήτιον".
Στη συνέχεια, τέλος της δεκαετίας του ΄70, αρχές του΄80 απλογραφείται και παίρνει την τελική του μορφή "Γρεβενίτι".
Όλα τα παραπάνω, ίσως...

• Αλήθεια, "η Γρεβενίτσα" που αναφέρει ο Α. Καθάρειος, είναι άλλο όνομα των Γρεβενών ή πρόκειται για κάποια άλλη περιοχή;