 |
Από την κ. Μαρούλα Παπαευσταθίου
Σχολική Σύμβουλος Φιλoλόγων
Από το παρατηρητήριο Γρεβενιτίου
|
Δεκαπενταύγουστος! Το Πάσχα του καλοκαιριού το
γιορτάσαμε στο Γρεβενίτι, που πανηγυρίζει στη μνήμη της Μεγαλόχαρης. Η χαρά της
σύναξης των πιστών, χωρίς να
αλλοιώνεται, επισκιάζεται από «ταις του
βίου ζάλαις», οι οποίες περιέβαλαν το λαό μας «ώσπερ μέλισσαι κηρίον»… Σκέψεις πολλές
τριγυρίζουν στο μυαλό όλων μας. Για τα τεκταινόμενα, για τα επικείμενα, για τα
παρελθόντα… Σύγχρονες επάλξεις, σύγχρονος αγώνας … ίδιος εχθρός! Αθέλητα
φέρνεις στο νου σου αυτούς που λείπουν, που θυσιάστηκαν για μας. Μνήμη θυμάτων
της ναζιστικής βίας και της γερμανικής κατοχής στο Ζαγόρι, στις 4 Ιουλίου 1944.
Τέσσερις
φορές κάηκε αυτό το κεφαλοχώρι του Ανατολικού Ζαγορίου με τους 1000 κατοίκους
και τα 300 σπίτια. Οι κάτοικοι γλύτωσαν γιατί κρύφτηκαν στα δασωμένα βουνά του,
τα πυκνά και καταπράσινα, εκτός από δώδεκα, οι οποίοι εκτελέστηκαν απάνθρωπα,
κατά την τελευταία επιδρομή των βαρβάρων, μεταξύ των οποίων και ένα μωρό που
αρπάχτηκε από την αγκαλιά, το πέταξαν στον αέρα και το περίμενε η… ξιφολόγχη
του αιμοσταγούς εκπολιτιστή!
Είναι φρικιαστικά τα βιώματα των γονέων και των παππούδων
μας από την περίοδο εκείνη… Δεν περικλείονται
σε ελάχιστες γραμμές. Αναφέρονται λεπτομερώς κάθε χρόνο στην ημέρα
μνήμης που έχει καθιερωθεί να τελείται την πρώτη Κυριακή του Ιουλίου, ώστε να
παρίστανται λαός και επίσημοι προσκεκλημένοι θρησκευτικών, πολιτικών και στρατιωτικών αρχών:
Περιφερειάρχης, Βουλευτές, Δήμαρχοι, εκπρόσωποι και άλλων μαρτυρικών χωριών, συνδέσμων,
συλλόγων όπως των Ζαγορισίων, αδελφοτήτων…
Από πέρυσι το Γρεβενίτι αποτελεί το κέντρο των εκδηλώσεων
ολόκληρου του Ζαγορίου, ως ενοποιημένου, πλέον Δήμου. Φέτος η ημέρα μνήμης
γιορτάστηκε την 1η Ιουλίου, ημέρα της γιορτής των Αγίων Αναργύρων.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Δημήτρης Ράιος, εκ Γρεβενιτίου, ο οποίος εξέθεσε
λεπτομερώς τα γεγονότα και αναφέρθηκε στον πλούτο και την ακμή του
Γρεβενιτίου προπολεμικά ως κέντρο
πολιτιστικής και διοικητικής ανάπτυξης της περιοχής, αφού διέθετε εκτός από το
πολυάριθμο Δημοτικό σχολείο, Νηπιαγωγείο, Ημιγυμνάσιο, Σχολαρχείο, Παρθεναγωγείο,
Δασαρχείο, Ταχυδρομείο, Αστυνομία, Νοσοκομείο και Ειρηνοδικείο.
Οι
κάτοικοί του, ταξιδευτές σε Μικρασία και
Ρουμανία, με καταστήματα στις χώρες ξενιτείας, γέμιζαν αγαθά στο εύφορο χωριό. Το χαρακτήριζε αυτάρκεια σε όλα, χάρη στην πλήρη ανάπτυξη της
γεωργίας και κτηνοτροφίας. Κήποι με όλων των ειδών τις καλλιέργειες, ιδίως με τους περίφημους γίγαντες, αμπέλια με όλων
των ειδών τα σταφύλια και πολλά γιδοπρόβατα και αγελάδες. Γεμάτα τα αμπάρια και
τα κατώγια… Έτσι που να …μπορούν να τα
αδειάσουν πρώτα για λογαριασμό τους Γερμανοί κατακτητές και έπειτα να τα κάψουν μαζί με τα διώροφα και τριώροφα
σπίτια, βάζοντας φωτιά με φλογοβόλα, αρκετές φορές και με τους ηλικιωμένους
μέσα, που αδυνατούσαν να μετακινηθούν. Για να εκδικηθούν τους ανθισταμένους
Έλληνες…
Κάηκαν
τα σπίτια, έμεινε όμως το τοπίο. Αποτέφρωσαν τις κατοικίες του, αλλά σώθηκε
τούτος ο παράδεισος. Η Παναγιά προστάτις του χωριού, αλλά και αρκετών από τα
γύρω χωριά που επίσης κάηκαν, καθώς και της Ι.Μ. Βουτσάς, που σήμερα
πανηγυρίζει, κράτησε τον όμορφο τόπο ως ευκαιρία αναψυχής και αναβάπτισης σε
όσους από τους κατοίκους μπορέσαμε και
ξαναχτίσαμε τα σπίτια και συνεχίζουμε τη ζωή.
Εκατόν
εξήντα από τα τριακόσια σπίτια ξαναχτίστηκαν , στην αρχή με τσίγκους της
«στέγασης» , ένα δωματιάκι κι ένα υποτυπώδες κουζινάκι, ίσα ίσα για τη στέγαση της κεφαλής και σιγά
σιγά ολόκληρο το σπίτι. Από όσους, βέβαια, βρήκαν το κουράγιο και την οικονομική
δύναμη να επανέλθουν από τα Γιάννινα,την Αθήνα, την Αμερική, το Βέλγιο, την Αυστραλία, τη Γερμανία, και όπου
της Ελλάδος και της γης είχαν
διασκορπισθεί, εξαιτίας και των μετέπειτα εμφυλιακών δεινών. Καημένη μου
Ελλάδα!...
Οι δημοσιεύσεις σε περιοδικά και οι ομιλίες που κάθε φορά εκφωνούμε στο Γρεβενίτι, καθώς
και οι μαρτυρίες των κατοίκων που συλλέγουμε, τα βιβλία που έχουν γραφεί
σχετικά, είναι αρκετά για να συμπεριληφθεί το Γρεβενίτι καθώς και αρκετά χωριά
του Ανατολικού Ζαγορίου, αλλά και κάποια του Κεντρικού Ζαγορίου, στον κατάλογο των
μαρτυρικών χωριών, που επισήμως διαθέτει η Ελλάδα ως φρικτό προνόμιο!
Και ως εκεί να σταματήσει το κακό με τη χώρα μας…
Επί πολλά χρόνια ο τόπος ήταν κατάσπαρτος από βόμβες που
έπεσαν και οβίδες από τους όλμους των γερμανικών πολυβόλων που είχαν στηθεί στο Μεσοχώρι. Καθαρίστηκαν
με τις δέουσες ενέργειες, αλλά ποιος μπορεί να ξέρει αν κάποιο μονοπάτι δεν
κρύβει ένα κίνδυνο που μισοφαίνεται…
Ένα
τέτοιο επικίνδυνο απομεινάρι είχε στήσει παγίδα στο δασωμένο ανηφορικό δρομάκι
που οδηγεί από το μεσοχώρι στο σπίτι μας, στη συνοικία Τσαμπαλή.
Ο
σύζυγος από το φιλικό ζευγάρι που φιλοξενούσαμε το Σαββατοκύριακο της 1ης Ιουλίου, παρατήρησε έναν έλικα να προεξέχει ελάχιστα από το έδαφος
ενωμένου με την άκρη ενός μεταλλικού αντικειμένου μισοθαμμένου στο χώμα. Η
παρατηρητικότητα του Σπύρου αποδείχτηκε σωτήρια. Επρόκειτο πράγματι για ολμίσκο
της εποχής εκείνης. Ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου κινητοποιήθηκε αμέσως και έσπευσαν στο χωριό άνδρες της αστυνομίας,
πυροσβεστικής, πυροτεχνουργοί που το μετέφεραν με ασφάλεια ως τη γέφυρα της
Τσίπιανης και εξεράγη στο ποτάμι.
Μαζί
με την ανάμνηση χαλεπών καιρών την εναργή ιστορική μνήμη ως καθοδηγητή του
παρόντος και διαμορφωτή του μέλλοντος, πολλές ευχαριστίες οφείλουμε όλοι στον έγκριτο δικηγόρο της Ηγουμενίτσας , τον
καλό φίλο και άνθρωπο με ζεστή καρδιά, Σπύρο Αθανασίου, που έγινε το όργανο των αγαπημένων αγίων, Κοσμά και Δαμιανού την ημέρα της εορτής
τους, ώστε αυτή να γίνει ημέρα νέας σωτηρίας για τους κατοίκους του
Γρεβενιτίου.
«O Θεός
σώζει δια θαυμάτων την Ελλάδα», όπως είχε πει ο «νεομάρτυς» Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, παρεξηγημένη και αυθαίρετη … επωνυμία των
πρώην δήμων, στο πλαίσιο της έντεχνη απαξίωσης θετικών ελληνικών προτύπων με
αρνητικές συνηχήσεις…
Ημέρα
μνήμης πεσόντων και … ζώντων, λοιπόν… !
Γρεβενήτι, 23 Αυγούστου 2012
